گزارش پنجمین روز 10 روز با عکاسان

از بررسی حقوق حرفه ای فتوژورنالیسم در ایران تا عکاسی تبلیغاتی از لوازم خانگی


کامبیز نوروزی: عکاسی مشمول قانون آزادی بیان است اما محدودیت هایی دارد

نشست «بررسی حقوق حرفه ای فتوژورنالیسم در ایران» با حضور کامبیز نوروزی؛ حقوقدان و مهدی قاسمی؛ عکاس مستند و خبری 18 آذرماه در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.

در ابتدای این نشست، مهدی قاسمی با طرح مسائلی که عکاسان با آن در ارتباطند مانند مشکلات عکاسی در سازمان ها، نهادها و چگونگی عکاسی در مکان های مختلف پرسش هایی مطرح کرد.

در ادامه کامبیز نوروزی با بیان اینکه امروز درگیر مسائل مربوط به اخلاق رسانه هستیم که یکی از شاخه های فتوژورنالیسم است، گفت: امروز فرآیندهای تحول حقوق و رسانه را به طور همزمان می بینیم، اما حقوق برای ما مفهوم نیست و درکی از آن نداریم.

او با اشاره به اینکه حقوق در تجربه زیسته ما شکل می گیرد، افزود: روزنامه نگاری ایرانی 180 سال عمر دارد، اما به طور مدام در زمان های کوتاه قطع شده است و تنها دوره ای که طولانی شده، از اواخر دهه 60 تا به حال بوده است. شاید تا 22 سال پیش که درک عمیقی از عکس نبود، عکس برای تزیین نشریات بود، اما در کنار توسعه روزنامه نگاری گام های جدیدی برداشته شد که توسعه عکس نیز شامل آن می شود.

نوروزی با بیان اینکه قلمروهای دولت، مخاطب، سوژه و عکاس در کشور ما جوان است، عنوان کرد: در حقیقت تنها مشکل دولت نیست، بلکه سوژه باید این ادراک را داشته باشد و این ادراک مستلزم زمان و تجربه تخصصی است.

او درباره تقسیم بندی فضاها برای عکاسی بهتر توضیح داد: فضاها را به چند دسته عمومی، نیمه عمومی و خصوصی تقسیم می کنیم. در فضاهای عمومی همه افراد بدون اجازه وارد می شوند و همه نوع عکاسی مجاز است. فضاهای نیمه خصوصی نیز از نظر مقررات قانونی عمومی تلقی می شوند، اما نیمه عمومی هستند. در فضاهای نیمه عمومی درست است هرکس می تواند در یک سالن تئاتر یا سینما بنشیند، اما در این نوع فضاها نوعی دیوار پنهان را با خود حمل می کند. از طرف دیگر فضاهای کاری این مکان ها خصوصی هستند و به عنوان مثال، یک عکاس اجازه ندارد بدون اجازه قبلی از صحنه یک نمایش یا موسیقی عکس بگیرد، اما هرجا اجازه دهند، مانعی ندارد. عکاسی مشمول قواعد آزادی بیان است، اما محدودیت هایی دارد. مکان های نظامی، امنیتی و ساختمان های وزارت اطلاعات یکی از مکان هایی است که به طور قانونی عکس برداری از آن ها ممنوع است. تا زمانی که نگاه نسبت به عکاس و عکاسی داخل سازمان های دولتی فهمیده نشود، پیشرفتی صورت نمی گیرد و تا آن زمان راه زیادی داریم.

در ادامه مهدی قاسمی یادآوری کرد: ما حتی نمی توانیم از دیوار یک وزارتخانه عکس بگیریم و این مشکل در خیابان هم وجود دارد و پلیس درباره علت عکاسی از ما توضیح می خواهد.

نوروزی در ادامه گفت: از نظر حقوقی، این ممنوعیت ها در فضای عمومی غیرمجاز است، اما بحث تصور حکومت نسبت به روزنامه و عکاسی خبری خیلی محدود است. در این نوع موارد باید نهادهای صنفی عکاسی با رؤسای انتظامی ارتباط متقابل و حرفه ای برقرار کنند و بیش از هرکس دیگری عکاسان با این تعامل منتفع می شوند. یکی از کارکردهای نهادهای مدنی برقراری روابط تعاملی با منابع حکومتی است.


نوروزی با اشاره به پیشرفت عکاسی در طول زمان تشریح کرد: در تحولات زمان همیشه مهمترین معیار است و نیاز به گذشت زمان برای درونی شدن موضوعات داریم. در گذشته خبرنگار و عکاس حوادث را سر صحنه یک اتفاق راه نمی دادند، اما دیدند خبرنگاران کار پلیس را هم گزارش می کنند و این راه برای دیگران باز شد. این کیفیت عکس موجود، 15 سال پیش وجود نداشت. در حقیقت رابطه یک عکاس و سوژه رابطه متهم بالقوه و پلیس است. دستگاه های انتظامی و امنیتی راضی به انعکاس تظاهرات با عکس نیستند و این به حقوق سیاسی و اجتماعی بر می گردد. امنیت عکاسان خبری با روزنامه نگاران فرق می کند و عکاسان خبری مانند امدادگرهای جنگ هستند و هیچکس اجازه تیراندازی به آنها ندارد.

نوروزی با تأکید بر اینکه با بازگشت به دوران گذشته می بینیم که عکاسی خبری رو به توسعه است، افزود: توسعه عکاسی خبری به خاطر فضای تکنولوژی است و تکنولوژی به تحولات کمک می کند و باید به آن زمان بدهیم.

او درباره حریم خصوصی گفت: حریم خصوصی جز استثناهای قطعی عکاسی است و نمی توانید از آن عکاسی کنید و به قسمتی از زندگی افراد گفته می شود که کسی مایل به انتشار آن نیست و به شدت به عرف وابسته است. مسکن حریم خصوصی و جایی است که هر فردی به طور موقت و دائم در آن زندگی می کند و این شامل چادر کمپ مسافرتی هم می شود. یکی از مضامین حریم خصوصی، چهره افراد است و آدم ها باید اجازه دهند که از آنها عکس گرفته شود این موضوع بین افراد عادی و غیرعادی هم متفاوت است. چهره افرادی مانند نمایندگان، اعضای شورای شهر و رییس جمهور و وزرا که بنا به انتخاب مستقیم عمومی به منزلت رسمی و غیررسمی رسیدند و همچنین چهره عده ای که با انتخاب غیرمستقیم مردم مانند هنرمندان و ورزشکاران اوج می گیرند، در حریم خصوصی نمی گنجد و حتی اطلاعات مالی زندگی شان حریم خصوصی نیست. منابع رسمی و غیررسمی در اختیار این افراد است و رابطه الگویی دارند و این ارتباط به جامعه حق نظارت می دهد. پوشه زیرعبای وزیر اطلاعات و چرت نماینده مجلس جز حریم خصوصی نیست، چون منابع قدرت در اختیار آنهاست و زندگی آنها روی ما تأثیر می گذارد.

این مدرس دانشگاه افزود: مشکل چهره های انسانی در معابر عمومی است و اگر فردی چهره اصلی کانون عکس است، عکاس باید از او اجازه بگیرد. گاهی افراد برای تظاهر و نمایش به جایی می روند و می توان گفت از حق بر چهره اش چشم پوشی کرده است و به طور کلی می روند تا دیده شوند. بعضی فضاها مثل سینما و تئاتر اصولا خلوتگاه است و کسی نرفته تا خود را نمایش دهد و حق او بر چهره اش محفوظ است.


تجربه هایی از آموزش فتوژورنالیسم در دانشگاههای اروپا

نشست «آموزش فتوژورنالیسم در دانشگاه های اروپا» به مدیریت کاوه رستم خانی با حضور هاشم شاکری و تهمینه گدازگر از دانش آموختگان کشورهای دانمارک و آلمان در رشته عکاسی، در تالار شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.

هاشم شاکری که دوره عکاسی را در دانمارک گذارنده است، عنوان کرد: در دانمارک یک دوره فشرده یک و دو ترمی وجود دارد. واحدی به نام عکاس ناظر در این دانشگاه هست و دانشجو باید گزارشی را با عکس به تصویر بکشد و نشان دهد. همچنین واحدی به عنوان عکاس مداخله گر هست که این در آغاز برای ما تناقض ایجاد کرد، چون به ما گفته شده بود که حق دخالت در فرآیند عکس را نداریم، اما مداخله گری به این معناست که درباره موضوعی که می خواهیم به آن بپردازیم، تحقیق کنیم و باید بدانیم موضوع چیست و در خصوص آن موضع گیری داشته باشیم و بعد عکاسی را شروع کنیم. سومین موضوع روایت تصویری با استفاده از آموخته ها بود.

در ادامه تهمینه گدازگر درباره نحوه آموزش در این دانشگاه ها تشریح کرد: از لحظه آغاز در این دانشگاه ها تمام برنامه ها مشخص است و مهلت پایانی نیز بسیار اهمیت دارد. دوره ها به صورت کارگاه به صورت چهار کارگاه در ترم یک و دو کارگاه در ترم دو برگزار می شود. در فتوژورنالیسم معمولا جایی که محل اقامت دانشجویان است باید یک پروژه یک هفته ای برای خود تعریف کنند و محیط را بشناسند و از پروژه خود دفاع کنند. در کارگاه مجله باید برای مقاله عکاسی کنند و این برای عکاس خیلی اهمیت دارد که بتواند بنویسد. پس از آن نیز عکاس یک فوتو استوری کامل با تمام جزئیات به وجود می آورد.

در ادامه هاشم شاکری درباره دوره های عکاسی در اروپا توضیح داد: فضایی در آنجا وجود دارد که کمک می کند افراد بتوانند جهان خود را کشف کنند و تمام افراد با جهان های مختلف می توانند تجربه خود را به اشتراک بگذارند.

در ادامه رستم خانی درباره فرآیند آموزش در دانشگاه هانوفر که چهار ترم با یک ترم کارآموزی در یک روزنامه است، گفت: مهمترین واحد در این دانشگاه که خیلی در سال اول مهم است رپرتاژ یا گزارش تصویری کوتاه مدت است که استاد یک کلیدواژه مانند موسیقی یا ماشین می گفت و باید یک داستان عکاسی درباره گفته می شد.

این عکاس درباره امکانات مطالعه گفت: آنجا یک کتابخانه غنی و فرصتی برای مطالعه داشتیم و بیشتر کتاب های عکس دنیا در 50 سال اخیر در این کتابخانه وجود داشت و اگر نبود سفارش می دادیم تا اضافه کنند.


گزارش سومین روزبه سوی نگاه شخصی

دستیابی به نگاه شخصی پدیده تدریجی است

برنامه های "به سوی نگاه شخصی" در پنجمین روز همایش یکشنبه 18 آذر در سالن بهار خانه هنرمندان برگزار شد.


ضرورت پژوهش برای عکاس

لیلا صبوری هنرمند عکاس در توضیح مجموعه ای از عکس های خود گفت: سوژه های عکس هایم هر کدام روی پیراهن های خود مهم ترین اتفاقات زندگی شان را می نویسند و هنگام نوشتن خاطرات، از آنها عکس می گیرم. شناخت سوژه عکس قبل از عکاسی بسیار مهم است و با سوژه ها زندگی می کنم. پژوهش محور بودن در عکاسی برایم اولویت دارد باید در ابتدا یافته ها را به دست آوریم تا بتوانیم در قالب تجسمی آن را نشان دهیم.


تاول های اجتماعی نفت خاورمیانه در عکس

بابک کاظمی در این برنامه تعدادی از مجموعه های خود را به نمایش گذاشت و درباره پروژه نفت خام خود گفت: مجموعه عکس های نفت خام نگاهی نقادانه به تاثیر نفت در خاورمیانه دارد. با ریختن نفت روی عکس ها و آتش زدن قسمتی از عکس، دایره هایی به شکل تاول به وجود آوردم که در واقع همان تاول های اجتماعی بر اثر وجود نفت در خاورمیانه است.

این هنرمند درباره مجموعه "پلاک های خرمشهر" گفت: پلاک های خانه های متروک خرمشهر بعد از جنگ را به همراه دوستم از روی خانه ها برداشتیم و تصمیم گرفتم روی این پلاک ها کار کنم و فکر نمی کردم این مجموعه مورد استقبال قرار بگیرد.


عکس های جنگ عراق و سوریه

حسن قائدی با نشان دادن چند مجموعه از عکس های جنگ عراق و جنگ در سوریه گفت: با نشان دادن عکس های جنگ خواستم از رزمنده هایی یاد کنم که جان خود را برای حفظ مرزهای کشورشان می دهند.

او درباره سیاه و سفید بودن عکس هایش توضیح داد: مجموعه عکس های جنگ سوریه سیاه و سفید است زیرا با فضای عکس ها هم خوانی داشت و تاثیر آنها را بیشتر میکرد و از طرفی هم رنگ هایی که در این عکس ها وجود داشت برای درک عکس ها به مخاطب کمکی نمی کرد.


دستیابی به نگاه شخصی پدیده تدریجی است

مهدی مقیم نژاد در سخنرانی خود با عنوان "نگاه شخصی و تاویل های ما" درباره نگاه شخصی هنرمند گفت: نگاه شخصی یک پدیده ارزش شناختی است، انتقال یک تجربه فردی و تبدیل آن به یک اثر هنری همواره صادق است و این صدق پذیری ما را به جای پیچیده تری می برد.در جامعه هنری تعدادی هنرمند داریم که فاقد نگاه شخصی هستند و ممکن است در طول کار خود به این نگاه دسترسی پیدا نکنند در صورتیکه نگاه شخصی برای یک هنرمند شرطی لازم است اما از طرفی هم کافی نیست زیرا تمامی نگاه های شخصی قابل تامل و ارزش نیستد.نگاه شخصی در هنربرای بهانه ای است تا خود را بسنجیم و پرسش هایی را از خودمان بپرسیم و بیاندیشیم که یک شیوه خاص عکاسی داشته باشیم و یا با آگاهی به سراغ یک سوژه برویم و از نگاهی دورنی به سوژه نگاه کنیم.

او در پایان صحبت هایش گفت: دستیابی به نگاه شخصی یک پدیده تدریجی است که عکاس در طول فعالیت خود به آن دست پیدا می کند. نگاه شخصی اگر به تجربه شخصی گره بخورد می تواند در یک اثر هنری تاثیرگذار باشد.


نگاهی به شیوه‌های نوین چاپ و عرضه آن

نشست تخصصی «شیوه‌های نوین چاپ و عرضه آن» با حضور جاوید رمضانی و کورش شاه حسینی یکشنبه 18 آذرماه در تالار شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

در این نشست، جاوید رمضانی، دکترای فلسفه و هنرمند عکاس گفت: عکاسی زیبایی شناسانه، نوعی از فعالیت است که صداقت خود را از مفهوم زیبایی و تجربه زیست زیبایی دریافت می کند. در طی 10 سال گذشته، در ایران شاهد طلوع عکاسی هنری به شکلی پررنگتری بودیم. در این میان به عنوان یک فرد فنی، معتقدم که یک عکاس باید بر مسائل فنی تسلط داشته باشد. در واقع جنبه فنی عکاسی در بخش دیجیتال یا آنالوگ مهم است.

این کارشناس با اشاره به اهمیت توجه به جنبه های زیبایی شناسی در عکاسی، بیان کرد: اگر زیبایی شناسی وارد صنعت عکاسی شود، خروجی آن جایگاه والاتری به دست می‌آورد کما اینکه در مورد خوشنویسی کشور ما نیز، این اتفاق رخ داد. وقتی یک عکاس در فرایند کار قرار می‌گیرد و درگیر اثر می‌شود، یک احساس عمیق نسبت به اثر پیدا می‌کند. بحث بعدی واقعی بودن یک عکس است، که باید به آن توجه کرد.

او در ادامه جلسه درباره تکنیک هایی که می توان در این مسیر به کار برد، توضیح داد که از جمله آنها تکنیک برداشتن امولسیون پولاروید در قطع های بزرگ با نمایش اثر جک پرنو بود.

این کارشناس خاطرنشان کرد: ما در پیچ و خم فن و هنر گیر کرده‌ایم و درگیر آن هستیم اما باید بر رویکردهای زیبایی شناسانه تاکید داشته باشیم زیرا این نگاه در همه ژانرهای عکاسی وجود دارد.

در ادامه جلسه، کورش شاه حسینی، نمونه‌هایی از کاغذهای چاپ را به حاضران ارائه کرد.

شاه حسینی با اشاره به آینده این هنر گفت: تقویت لنزها از جمله مواردی است که در عرصه تکنولوژی پیش بینی می‌شود. در مورد سنسورها نیز این پیش بینی وجود دارد که در هوای بسیار تاریک یا روشن امکان تشخیص رنگ‌ها را داشته باشد. دوربین‌ها در آینده کوچکتر می‌شود و برای تولید آن به لنز و آینه نیازی نخواهد بود و ساده‌تر خواهد شد. در آینده احتمالا عکاسی‌های سه بعدی را هم به راحتی خواهیم داشت و امکان چاپ آن نیز فراهم می‌شود.امروزه دانشمندان روی لنزهایی کار می‌کنند که با پلک زدن امکان عکاسی دارد. برخی از این نمونه‌ها در مرحله آزمایش قرار دارند که احتمال ورود آن‌ها به بازار را در سال‌های آتی افزایش می‌دهد. هوش مصنوعی نیز بر عکاسی تاثیر جدی خواهد گذاشت.

شاه حسینی توضیح داد: مسائلی چون زمان شارژ نیز با استفاده از تکنولوژی امروز، در دست اجراست که قطعا در آینده دچار تغییراتی جدی می‌شود. با این تحولات عکاسی‌های 3D افزایش می‌یابد که به واسطه آن نمایش هولوگرام بر مبنای آن مطرح خواهد شد و پرینترهای سه بعدی رشد جالبی خواهند یافت. این پرینترها امروز در بخش پزشکی فعال هستند اما بعدها وارد زمینه هنر نیز خواهند شد.


در جستجوی راهی نو با دوربین در شرق دور

ابراهیم علی‌پور با موضوع «9 هزار کیلومتر با دوربین در شرق دور» در برنامه در جستجوی راهی نو، عصر روز یکشنبه 18 آذرماه سخنرانی کرد.

در این نشست علی‌پور به تجربه سفر شش ماهه خود پرداخت و گفت: 9 هزار کیلومتر را برای سفر به شمال آسیا طی شش ماه رکاب زدم. تمرکزم بر موضوع دین در کشورهای مختلف است و به ادیان مختلف پرداختم البته در این پروژه تصمیم داشتم که روی دین بودا کار کنم. بنابراین برای عکاسی از این موضوع به تبت، کامبوج، لائوس و ویتنام رفتم البته بخش دوم سفر به زودی آغاز می‌شود.

او در ادامه این نشست، تصاویری را که حاصل این سفر پژوهشگرانه او از کشورهای مختلف بود، برای حاضران به نمایش گذاشت.

در پایان این برنامه، علی‌پور از چاپ کتاب این سفر به صورت اینفوگرافی و تهیه یک مستند 50 دقیقه‌ای خبر داد.


چالش رابطه تصویر و واقعیت در فتومونتاژ

بخش دوم در جستجوی راهی نو در روز یکشنبه عنوان سخنرانی صمد قربان‌زاده با عنوان «فتومونتاژ و رویا» بود.

در این نشست، قربان‌زاده به طرح مساله رویاها از دیدگاه فروید و روانشناسی پرداخت و در این باره گفت: پایه این پروژه به رساله پایان نامه ارشد من مربوط است و در این روند پنج عکاس معاصر فتومونتاژ را بر اساس مکتب روانشناسی فروید مورد بررسی قرار دادم.

قربان زاده ادامه داد: در فتومونتاژ رابطه تصویر و واقعیت اندکی دچار چالش می‌شود، به طوری که در این ژانر بیشتر از نشانه‌های شمایلی و نمایه‌ای، وجه نمادین آن‌ها کاربرد دارد. در واقع همین وجه باعث می‌شود که امکان ورود به ناخودآگاه بیشتر فراهم شود و بتوان امیال سرکوب شده را بررسی کرد.

با توجه به اینکه در فتومونتاژ ثبت لحظه رخ نمی‌دهد و امکان چینش، انتخاب و دستکاری وجود دارد، هنرمند امکان رسیدن به دنیای ذهنی خود را به شکل بهتری دارد. رویا یکی از اصلی‌ترین راه‌های دسترسی به ناخودآگاه یا اثبات این بخش است.

قربان‌ زاده با نمایش چند عکس فوتومونتاژ به توضیح افکار و تمایلات پنهان در این آثار پرداخت و گفت: گاهی در هم فشردگی و ترکیب اندیشه‌های گوناگون، در بیداری نمونه‌ای ندارند و صورت‌های شگفت انگیزی چون: دیو، جن، پری و ... را شامل می‌شوند.


کارگاه بررسی خواص نور و نحوه کنترل هر یک از آنها

کارگاه "بررسی خواص نور و نحوه کنترل هر یک از آنها" با حضور محسن خیرخواه یکشنبه 18 آذر در سالن شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.

در ابتدای این کارگاه محسن خیرخواه گفت: باید نور را دقیق تر و با جزییات بیشتری ببینیم، تا زمانی که نتوانیم نور را درست درک کنیم در پردازش هم دچار مشکل خواهیم شد. باید در نورپزدازی حفظ فرمول را کنار بگذاریم و به فرمول سازی برسیم. آگاهی در زمینه عکاسی با تکرار و تمرین، تبدیل به مهارت می شود.

خیرخواه در ادامه این کارگاه؛ نکاتی در زمینه عکاسی پرتره، دو نفره و تمام قد گفت و عکاسی پرتره را به صورت عملی آموزش داد.


زمینه های اجتماعی و فرهنگی موثر بر وضعیت عکاسی در ایران

نشست معرفی پایان نامه محمد رزقی با عنوان بررسی زمینه های اجتماعی و فرهنگی موثر بر وضیعت عکاسی در ایران در دوره قاجار در گالری نامی برگزار شد.

محمد رزقی گفت: در دوره قاجار عکاسی بیشتر منحصر به شاه و دربار بود و در این میان مردم عادی سهم بسیار ناچیزی از عکس های دوره قاجاریه را به خود اختصاص داده اند.

به گفته رزقی در این دوره عوامل متعددی وجود داشت که موجب شد عکاسی در میان عامه مردم رواج پبدا نکند. یکی از این عوامل عدم وجود زمینه تبلیغات در این دوره ایران بود.

رزقی افزود: در دوره قاجار تنها پنج درصد مردم ایران باسواد بودند و تنها 20 درصد مردم ایران در شهرها زندگی می کردند و در این دوران عکاسی به نوعی منحصر به تهران می شد. بیشتر مردم ایران را روستایی ها و عشایر تشکیل می دادند که به دلیل بی سوادی و نداشتن امکانات اصلا برایشان زمینه ای بوجود نمی امد که با عکاسی آشنا شوند.

رزقی با اشاره به عکاسخانه موجود در ان دوره گفت: تمام عکسخانه ها در تهران بود و عوامل مختلف از جمله ضعف اگاهی، ناتوانی مالی مردم برای تهیه عکس و ممنوعیتی که مردم برای حضور زنان در عکسخانه و گرفتن عکس داشتند موجب شده بود که مشتری عکسخانهها طبقه مرفه جامعه باشند. در این دوران کتاب ها محدود و تک نسخه ای بود و عملا با توجه به پایین بودن سواد مردم عملا زمینه ای برای اگاهی بیشتر از عکاسی نبود. در این دوران مطبوعات هم نداشتیم که با انتشار عکس در آنها مردم با عکس آشنا شوند.


عکاسی محصول لوازم خانگی

گورابی: عکاسی تبلیغاتی از لوازم خانگی کار بسیار تخصصی است

نشست عکاسی محصول لوازم خانگی با حضور صالح گورابی عصر یکشنبه 19 آذرماه در گالری پاییز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

صالح گورابی از تجربه های عکاسی تبلیغاتی لوازم خانگی در شرکت تولیدی گفت و عکس های تبلیغاتی خود را از لوازم خانگی به نمایش گذاشت و درباره هر عکس توضیح داد.

logo-samandehi