گزارش هشتمین روز 10 روز با عکاسان

از نشست شمایل­ نگاری و عکاسی تا کارگاه روش طرح نویسی برای فروش پروژه های عکاسی


نشست شمایل­ نگاری و عکاسی

انتظار بازنمایی همه ماجرا از تصویر مستند درست نیست

نشست «شمایل­ نگاری و عکاسی» با حضور مریم کهوند، عضو هیأت علمی گروه ارتباطات تصویری دانشگاه هنر و امیر نصری، پژوهشگر فلسفه هنر و استادیار دانشگاه در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.

در ابتدای این نشست، مریم کهوند درباره شمایل­ نگاری گفت: در روزگاری که تصویر روز به روز فشردگی و فراوانی بیشتری پیدا می‌کند و ابعاد همه جانبه زندگی ما را در بر می­گیرد، دست یافتن به رویکردی در عکاسی جای پرسش دارد. شمایل­ نگاری یکی از رویکردها در خوانش تصویر است و قدمتی دو هزار ساله دارد که در آغاز با نقاشی­های هنری که جنبه مذهبی داشته اند، مطرح می­شود.

در ادامه امیر نصری درباره شمایل­ نگاری گفت: شمایل نگاری شیوه مناسبی برای تحلیل کلی تصویر چه در عکس، شعر و تصویر و سینما نیست. در زبان فارسی شمایل­ نگاری به این معنی است که انگار می‌خواهیم از نقاشی مذهبی استفاده کنیم. یونانی‌ها واژه آیکون را به کار می‌بردند و آیکونوگرافی تنها به معنای تصاویر مذهبی نبود و شامل تصاویر دیگر نیز می­شد.

در ادامه کهوند با اشاره به اینکه آیکون مفهوم وسیع­تری از نشانه ها دارد که بخشی از آنها نمادین است، افزود: آیکون را باید بیشتر نشانه‌­ای در نظر بگیریم که رابطه بیشتری با ابژه دارد.

در ادامه نصری گفت: ما تصوری کلاسیک و سنتی داریم که وقتی با یک تصویر مواجه می­شویم و اگر یک روش کاملا مناسب داشته باشیم، می­توانیم معنای سیاسی یا اجتماعی از آن بیرون بکشیم. رویکردهای شمایل­نگاری و شمایل­شناسی به دنبال این هستند که بگویند که یک معنای جامع و مشخص از یک عکس می­توانیم بیرون بکشیم. در رویکردی کلاسیک در تصاویر نیز می‌گویند تصویر به یک سمبل یا یک نشانه اشاره می‌کند، اما مخالفان این روش می­گویند، چنین روشی تنها یک تفسیر ممکن را ارائه می کند. به همین دلیل این تصور همیشه وجود دارد که اگر با تصویر روبرو می‌شویم یک معنای آیکونیک دارد و اگر فاقد چنین معنایی باشد، آن را طرد می­کنیم و ساحت های مختلف تصویر را کنار می زنیم و بخش جزئی آن را به عنوان امر مطلق تصور می­کنیم. به عنوان مثال تصاویر آیکونیک فرهنگی ما از انقلاب و جنگ به شیوه­ای است که اگر با تصور ما مطابق نباشد، آن را پس می­زنیم. تصویر نوجوان رزمنده‌ای که آلفرد یعقوب‌زاده آن سال­ها عکاسی کرد و بازتولید می‌­شد و قصد داشت به نوجوانان بگوید کسانی که می­جنگند هم­سن شما هستند، اما بعدها متوجه شدیم این تصویر چندان مثبت نیست. الگوی شمایل­شناسانه چشم خود را روی بسیاری از تناقض‌ها می­بندد و قصد دارد که یک معنای مشخص از آن بیرون بکشد.

در ادامه کهوند بیان کرد: ممکن نیست متن و روایت خوانش­های آیکونوگرافی را ندانید و همین موضوع گاهی دست عکاسان را برای عکاسی آزاد می­بندد. معمولا عکس­های عکاسان خبره قابل تفسیر است، اما با تفسیرهای امروزی این آیکونوگرافی تفسیرها خیلی فراتر می­رود.

در ادامه این نشست که تصویری از اردوگاه آشویتس در زمان هیتلر نشان داده شد، نصری درباره نسبت آن با شمایل نگاری گفت: در این عکس با دیدن چهار تصویر فکر می­کنیم که تمام واقعیت را دیده ایم یا در بمباران شیمیایی حلبچه عکس­هایی را مشاهده می­کنیم، اما این همه حقیقت نیست. اگر از یک تصویر مستند انتظار بازنمایی همه ماجرا را داشته باشیم، درست نیست چون دارای معنای قطعی نیستند بلکه این تصاویر شکافی در واقعیت هستند و واقعیت را بازنمایی می‌کند. در شمایل­نگاری می‌گوییم این است و چیزی دیگر نیست، اما در غیر شمایل­نگاری می‌گوییم این وجود دارد و آن چیز دیگر هم وجود دارد.


مروری بر چالش‌های انتخاب عکس در تئاتر

نشست تخصصی «چالش­های تخصصی انتخاب عکس در عکاسی تئاتر» با حضور سیامک زمردی مطلق، عکاس تئاتر برگزار شد.

زمردی مطلق در ابتدای نشست بر لزوم آشنایی عکاس با تئاتر تاکید کرد و گفت: برای عکاسی تئاتر ضروری است که نمایش ببینید و نمایشنامه بخوانید. عکس خوب، اثری است که دارای لحظه اوج باشد و عکاس بتواند به بهترین شکل اوج ارتباطات پرسوناژها را ثبت کند. نکته بعدی این است که اوج لحظه باید در یک ترکیب­بندی درست رخ دهد. در عکاسی، انتخاب لنز، سرعت شاتر و ... در جریان زندگی‌ای که می‌بینیم تاثیرگذار است، بنابراین انتخاب این موارد بسیار اهمیت دارد.

زمردی مطلق افزود: همانطور که یک تدوینگر، یک فیلم را بر اساس انتخاب‌های خود ویرایش می‌کند، شما نیز باید اندکی بیرحمانه نسبت به انتخاب عکس‌های خود عمل کنید.

او در ادامه این جلسه، با نمایش عکس‌های متعدد با بیان موارد و جزئیات هر اثر گفت: در انتخاب هر اثر، روایت بسیار اهمیت دارد بنابراین مهم است که عکس انتخابی دارای نقطه اوج، روایت و درام باشد.


در جستجوی راهی نو

نشست بخش در جستجوی راهی نو، با عنوان «پروژه روزمرگی‌های معاصر؛ بررسی مجموعه‌های مطالعه محور در عکاسی» با سخنرانی علی میراسماعیلی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، میراسماعیلی به توضیح پروژه روزمرگی‌های معاصر پرداخت و گفت: این پروژه از دو سال پیش و با دغدغه پرداختن به شرایط انسان معاصر آغاز به کار کرد. در فصل نخست موضوع ارتباط انسان معاصر با محیط پیرامون در امر واقعیت را مدنظر قرار دادیم.

در ادامه فیلمی از مجموعه کجواج­ها که توسط معصومه شصتی ارائه شده بود، به نمایش گذاشته شد. میراسماعیلی درباره آغاز روند کجواج­ها گفت: قصد داشتیم که بستر کار تصویر باشد اما نمی­خواستیم که روند کلاسیک را دنبال کنیم.

در ادامه فیلمی از آثار الهه زکوی با عنوان «دوبارگی یک واقعیت سوخته» به نمایش گذاشته شد که بر نمایش مصادیق خشونت تاکید داشت.


عکاسی ابزاری برای تفکر است

دومین بخش در جستجوی راهی نو، عصر روز چهارشنبه 21 آذرماه با عنوان «پشتکار؛ تجربه شخصی» با سخنرانی اسماعیل عباسی برگزار شد.

عباسی در این نشست گفت: زلزله دیجیتال چه در تدریس و چه عکاسی‌هایم تجربه خاصی به وجود آورد زیرا سبب شد که نگاه متفاوتی بر من و آثارم حاکم شود. عکاسی صرفا عکاسی نیست و ابزاری برای تفکر است. به همین خاطر همواره به دانشجویان می‌گویم که وقتی دیافراگم خود را در تاریکخانه می‌بندید، بنابراین ما باید درباره تمام پدیده‌ها بیاندیشیم.

عباسی تصریح کرد: علی­رغم خوبی‌هایی که عکاسی دیجیتال دارد، متاسفانه به دلیل سرعتی که به کار بخشید، باعث رسیدن سریع به نتیجه شد. روند انتظار کشیدن برای رسیدن به نتیجه، پدیده‌ای بود که عکاس را به درنگ دعوت می‌کرد و در نتیجه امکان تفکر و اندیشیدن را به هنرمند می‌بخشید. وقتی نگاه صرفا به نتیجه است، قطعا درنگ لازم را انجام نمی‌دهید و آن را در ذهن خود نمی‌چرخانید، به همین خاطر کار جدی جلوه نمی‌کند، البته با پدیده‌های نو مخالف نیستم اما مخالف از بین رفتن و گرفتن تفکر افراد، هستم.


نشست آموزش سیستماتیک عکاسی

سومین نشست در جستجوی راهی نو روز چهارشنبه 21 آذرماه باعنوان «آموزش سیستماتیک عکاسی»، با سخنرانی محمدمهدی قلمسیاه برگزار شد.

در این نشست، قلمسیاه به تعریف سیستم خطی و سیستماتیک پرداخت و گفت: تفکر سیستمی در مقابل تفکر خطی و منطقی قرار دارد و خاستگاه این تفکر مصادف با انقلاب صنعتی است. در واقع این تفکر به افراد القا می‌کند که هر کس صرفا وظایف خود را انجام دهد. در این دوره نمی‌توان با جنس نگاه خطی به جهان پرداخت و نیازمند یک تفکر سیستمی هستیم.

او ادامه داد: باید روابط آموزش عکاسی را در یک روند سیستمی با تمام مسائل مرتبط با آن مورد بررسی قرار داد.


به سوی نگاه شخصی

ششمین برنامه "به سوی نگاه شخصی" چهارشنبه 21 آذر در سالن بهار خانه هنرمندان برگزار شد.


ملاقات با او، ملاقات با آنها

مهرداد عسگری طاری درباره مجموعه عکس "اسکناس" خود توضیح داد: وقتی دیدم افراد حرف­هایی را که نمی­توانند به زبان بیاورند به راحتی می­نویسند و این نوشته روی اسکناس­ها هم دیده می­شود از این نوشته­ها مجموعه­ای جمع آوری کردم..

او درباره مجموعه "فراسوی ذهنم" که دو بخش "ملاقات با او" و "ملاقات با آنها" است، گفت: مفاهیم این مجموعه بسیار شخصی است و گاهی به سمت فلسفه و یا عشق می­رود. برداشت از " او" و "آنها" برای من و مخاطب متفاوت است.

خانه های متروک

آزاده به کیش درباره مجموعه عکس خود توضیح داد: ابتدا برای تفریح و تفنن از متروکه­ها عکاسی می­کردم اما تصمیم گرفتم مجموعه­ای منسجم و جدی از خانه­های مترک جمع آوری کنم. حدود دو سال از 160 خانه متروک در تهران عکاسی کردم و در نهایت آن را در یکی از همان خانه های متروک به نمایش گذاشتم.

او گفت: در عکس­های­ خانه­های متروک با یک فضای زیستی مواجه هستیم اما آنها سکونتگاه نیستند، خانه­ها به مکان­های غیرمسکونی مثل انبار تبدیل شده­اند و در نهایت خراب می­شوند و به یک فروشگاه یا مکانی تجاری تبدیل می­شوند و معماری و بافت یک محله را تغییر می­دهند.


یادآوری پدیده های فراموش شده با عکاسی

علی رنجبران در این نشست به دلیل مشکلات فنی موفق به نمایش عکس­های خود نشد و توضیحاتی کوتاه درباره کارهایش داد و گفت: می­خواستم سه مجموعه "لوتی­ها در منهتن"، " برزخ" و " کهریزک" را به نمایش بگذارم؛ بیشتر در عکاسی جذب پدیده­هایی می­شوم که دیگر برای انسان کاربرد ندارند و به فراموشی سپرده شده­اند برای همین به قبرستان ماشین­ها رفتم و عکاسی کردم و مجموعه برزخ را جمع­آوری کردم. مجموعه کهریزک درباره آدم­هایی است که به چشم فراموش و یا کنار گذاشته شده­اند اما با رفتن به این مکان و زندگی کردن با آنها کاملا نظرم تغییر پیدا کرد و متوجه شدم که زندگی در آنجا جریان دارد. مجموعه لوتی­های منهتن به معماری فرنگی اشاره دارد که در زمان رضا شاه به ایران وارد شد و در واقع به جای مدرن کردن افراد، آنها را مدرنیزه کرد.


ضرورت نگاه درونی در عکاس

آرمان استپانیان درباره نگاه شخصی خود به عکاسی گفت: استیج فتوگرافی سبک کاری من در عکاسی است، خود را عکاس نمی­دانم زیرا بیشتر طراحی و چیدمان برایم اهمیت دارد. نوع نگاه به سوژه در عکاسی اهمیت دارد و عکس باید یک نگاه درونی داشته باشد تا بتواند هنر تلقی شود.

استپانیان مجموعه " سنگ قبر"، "پرندگان"، "زنگ درها"، "من ساکن طبقه چهارم هستم" و "نور" را به نمایش گذاشت.


بررسی ساز و کار تولید معنا در عکس­های دفاع مقدس

نشست معرفی پایان­ نامه مرضیه جولهرزاده با عنوان "بررسی ساز و کار تولید معنا در عکس­های دفاع مقدس" در گالری میرمیران برگزار شد.

مرضیه جولهرزاده گفت: جنگ ایران و عراق قابلیت بررسی و پژوهش­های فراوانی در ابعاد مختلفی مانند جامعه­شناسی٬ نشانه­شناسی٬ روان­شناسی٬ انسان­شناسی و غیره را دارد اما این جنبه ها کمتر مورد مطالعه قرار گرفته اند.

او افزود: از آن جا که جنگ از منظر نشانه­شناسی به مثابه فرآیند معناپردازی در ارتباطات انسانی و در بافتی اجتماعی فرهنگی روی می­دهد بسیاری از موضوع­های اجتماعی فرهنگی حول محور جنگ قابل بررسی است. مباحثی که در نشانه شناسی مطرح می شود بسیار گسترده است و در این پایان نامه تمرکزم را روی نشانه­شناسی اجتماعی تصویر گذاشتم.

او با اشاره به شیوه کارش گفت: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و از شیوه کتابخانه­ای برای جمع آوری اطلاعات بهره گرفته ام. عکس­های مورد استفاده در این پژوهش را نیز از جلد هشتم جنگ تحمیلی که دربرگیرنده عکس­های خرمشهر٬ پیش از انقلاب٬ زمان اشغال و پس از آزادی انتخاب کرده­ام.

او در ادامه گفت: نشانه­شناسی اجتماعی٬ یک مکتب مشخص در زبان­شناسی و نشانه­شناسی است که به ابعاد اجتماعی معنا در رسانه­های ارتباطی مختلف می­پردازد. نشانه­شناسی اجتماعی از متنون متنوعی از جمله عکس٬ تبلیغات٬ صفحه روزنامه و فیلم بهره می گیرد تا چگونگی خلق معنا را از رهگذر تعاملات پیچیده نشانه­شناختی توضیح دهد.


کمیته زنان انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی ایران

نشست معرفی فعالیت­های کمیته زنان انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی ایران با حضور یلدا معیری٬ نازنین طباطبایی٬ مینا نوعی و گل آرا سجادیان در گالری تابستان برگزار شد.

یلدا معیری، عضو هیات مدیره انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی ایران و مسئول کمیته زنان این انجمن گفت: در ایران عکاسان مطبوعاتی زن همواره مظلوم واقع شده­اند و در رسانه ها کم پیش می آید که عکاس زن استخدام کنند. همین موضوع موجب شده که تعداد عکاسان زن که به عضویت انجمن عکاسان مبطوعاتی درآمده­اند بسیار کم باشد و در کمیته زنان این انجمن نیز تنها ۲۰ زن عضو هستند.

معیری با اشاره به ضرورت تغییر و بازنگری اساسنامه انجمن گفت: یکی از برنامه­هایی که باید دنبال کنیم تغییر این اساسنامه است تا زنان عکاس با توجه به این شرایط راحت­تربتوانند عضو انجمن شوند.

معیری با اشاره به فعالیت­های کمیته زنان این انجمن گفت: از ماه آتی قصد داریم که در این کمیته با حضور زنان عضو کمیته کارگاه­های آموزشی در شهرهای مختلف ایران برگزار کنیم.

در ادامه پروژه عکاسی نازنین طباطبایی با عنوان "جوان­ترین پدر ایران" به نمایش درآمد و این عکاس درباره این پروژه گفت: سال­هاست که موضوع ازدواج کودکان در ایران مطرح است. سال­ها پیش با خبر کوتاهی که در یکی از مطبوعات منتشر شده بود با جوان­ترین پدر ایران که ۱۲ سال داشت٬ آشنا شدم. بهزاد که عنوان جوان­ترین پدر ایران را گرفته در یکی از مناطق بسیار فقیرنشین کرمان با خانواده همسرش در یک پارکینگ زندگی می­کند و به تازگی نیز دومین فرزندش نیز متولد شده است. تاکنون دوبار از این خانواده و زندگی شان عکاسی کرده ام و قصد دارم روی این پروژه در درازمدت کار کنم.

در ادامه مینا نوعی به معرفی پروژه عکاسی از نوزدان معتاد پرداخت و گفت: از معتادان مدت­هاست که عکاسی می­کنم و در سفر دو هفته­ای که به گرگان داشتم تمرکزم را روی عکاسی از نوزدان معتاد و خانواده­شان گذاشتم.

در ادامه گل آرا سجادیان عکس هایش از زندان زنان شهر ری را به نمایش گذاشت.

او گفت: زندان زنان شهر ری ۱۰ سال پیش راه­اندازی شده است، در این زندان امکانات رفاهی برای زندانیان تا اندازه­ای فراهم است. اما در این زندان همچون سایر زندان­ها مواد مخدر٬ باندهای تبهکاری وجود دارد.

سجادیان ادامه داد: زمانی که عکاس روزنامه اعتماد بودم از دادگاه­های زنان عکاسی می­کردم. پس از روزنامه اعتماد با روزنامه حمایت که زیر نظر سازمان زندان­ها اداره می­شود، همکاری کردم و شرایطی فراهم شد که دوبار به زندان شهر ری بروم و از زنان زندانی عکاسی کنم.


کارگاه روش طرح نویسی برای فروش پروژه های عکاسی

کارگاه " روش طرح نویسی برای فروش پروژه های عکاسی" با حضور داریوش محمدخانی چهارشنبه 21 آذر در سالن شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.

داریوش محمدخانی با انتقاد از سیستم آموزشی گفت: دانشگاه های عکاسی باید خود را با بازار کار هماهنگ کنند اما متاسفانه استادان دانشگاه اعتقاد دارند تنها باید هنرپروری و روشنفکر پروری در دانشگاه اتفاق بیفتد و دانشجو بعد از فارغ التحصیلی وارد فضای کار شود.

او درباره ضرورت حامی مالی برای یک هنرمند گفت: تمامی هنرمندان در سطح جهان، حامی مالی دارند و ما باید با حامی مالی در ارتباط باشیم.

محمدخانی در بخش دیگری کارگاه مراحل نوشتن طرح برای پروژه عکاسی را تشریح کرد و نکاتی را برای جذب حامی مالی ارائه داد.


logo-samandehi