"ابقا و الغا"؛ نمایش یک پروژۀ هنری تحقیقاتی در پلتفرم سه
نمایشگاه گروهی تحت عنوان "ابقا و الغا" به کیوریتوری ماهور توسی جمعه 29 تیرماه با پرداختن به مسئلۀ بایگانی در پلتفرم سه برگزار میشود.
به گزارش گالری آنلاین، در این نمایشگاه آثاری از بهزاد هاتفی، حامد دهقان، نگار یغماییان، زروان روحبخشان، امیدبنکدار، فروغ یگانه، محمد رضایی، نسترن صفایی، مهرداد میرزایی، نجف شکری، فرزانه قدیانلو، متین توفیقی، نیلوفر تقی پور، بهار ابراهیمی، آیدین باقری و حمیدرضا علیثانی به نمایش گذاشته می شود.
برنامۀ اول از بهزاد هاتفی( سُلُب) و حامد دهقان ( چیدمان موقت) جمعه 29 تیرماه در پلتفرم3 برگزار خواهد شد.
نمایش آثار این هنرمندان تا 5 بهمن ماه ادامه خواهد داشت و علاقه مندان جهت بازدید از این نمایشگاه می توانند به نشانی بلوار اندرزگو عبداللهی جنوبی پلاك ١٢ مراجعه نمایند.
ماهور توسی کیوریتور نمایشگاه "ابقا و الغا" در رابطه با هدف برگزاری این نمایشگاه به خبرنگار گالری آنلاین گفت: ابقا و الغا یک پروژۀ هنری تحقیقاتی است که به مسئلۀ بایگانی می پردازد. بایگانی در این پروژه هم به مثابه موضوع است و هم رسانه. از آنجا که در هر نقطه ای از جهان هنرمندان و جامعه شناسان نگاهی متفاوت و مخصوص به خود دربارۀ بایگانی دارند،تصمیم گرفتیم تا با هنرمندانی که در این زمینه کار کرده اند دعوت به همکاری کنیم تا آغازی باشد برای تحقیقات بعدی.
توسی در توضیح روند شکل گیری ایده تا اجرای این نمایشگاه بیان کرد: حفظ و لغو کردن اساس هر بایگانی است. بایگانی کننده در فرآیند بایگانی بخشی از داده ها را نگه می دارد و بخشی را کنار می گذارد که این روند هم نظیر کار کیوریتور نیز هست. ما ایدۀ حفظ و لغو را به عمل کیوریتور نیز تعمیم دادیم بدین معنی که مخاطبان پروسۀ انتخاب کیوریتور را نیز خواهند دید. ابقا و الغا یک پروژۀ چند لایه است که عمل کیوریتور نیز بخشی از کانسپت است.
ما از فروردین سال 97 با هنرمندانی که در این باره کار کرده بودند، وارد گفتگو شدیم و 29تیر ماه اولین افتتاحیه پروژه برگزار خواهد شد و تا دی ماه ادامه خواهد داشت. ما بطور متناوب ،تقریبا هر دوهفته یکبار افتتاحیه خواهیم داشت،بدین معنی که آثار را جداگانه نمایش می دهیم و نه باهم و در یکروز.
وی در رابطه با تعداد، ابعاد، سبک و تکنیک آثار توضیح داد: شانزده هنرمند و شانزده مجموعه به نمایش در خواهد آمد. عموما شما در این پروژه با چیدمان و ویدئو و با ابعاد متغیر مواجه خواهید شد. در پروژۀ بایگانی عموما عکاسان بیشتر فعالیت کرده اند، حال در این پروژه تکنیک اصلی خاصه عکاسی است که با رسانه های دیگر ترکیب شده است.
توسی در پاسخ به سوالی مبنی بر علت انتخاب عنوان نمایشگاه گفت: ابقا و الغا یا cancellation and preservation اساس هر بایگانی است. ما در نقطه شروع این مسئله هستیم بنابراین عنوانی را انتخاب کردیم که اساس بایگانی است.هنرمندان این پروژه هرکدام آثاری مرتبط با بایگانی با عناوین و استیتمنتی متفاوت دارند اما ذیل ابقا و الغا خوانده می شوند،گرچه پروژه به طریقی شکل گرفته است که امکان رد کانسپت کیوریتور برای هنرمند بوجود آید.
وی در آخر در ارتباط با معیار انتخاب هنرمندان توسط کیوریتور افزود: ما در این پروژه از هنرمندانی که دربارۀ بایگانی کار کردند و ما به ایشان دسترسی داشتیم همکاری کردیم و افراد بسیاری چه در معرفی هنرمندان چه در معرفی مقالات مرتبط با بایگانی ما را رهنمون شدند.
در توضیحات این نمایشگاه آمده است:
در دو دهۀ اخیر مفهوم هگلی Aufhebung”" در ادبیات بایگانی توسعه یافته.Aufhebung هم به معنای ابقاست و هم الغا،Cancellation and Preservation ) (غربال اطلاعات است،برمیگزیند،کنار میگذارد،غث و سمین میکند.عموما این مفهوم در انگلیسی به “sublation” ترجمه میشود که بر هر دو صورت ابقا و الغا ناظر است . از آنجا که جنبه های مثبتِ کهنه در نو حفظ میشود و بقایایی از قبل در آن میماند، میتوان گفت Aufhebung برگذشتن، عبور از یک وضع به وضع دیگر و پشت سرگذاشتن وضعیت قبلی است بدون آنکه کل وضع قبلی را رّد کند یا کنار بگذارد. والترکاوفمن این مفهوم دوگانه را ساده توضیح میدهد: (چیزی از طبقه به پایین میافتد.ممکن است ما آن را برگردانیم تا حفظ شود با این کار آن را وارد سطح دیگری کرده ایم که کاملا لغو نشده اما به گذشته اش نیز چندان مرتبط نیست.) این ویژگی ها سبب میشود بایگانی خود ارجاع باشد و با بیرون از خود چندان قرابتی نداشته باشد.
بایگانی و حراست از اسناد به عهدۀ نهاد است اما کار نهاد تنها انباشت و حراست نیست؛ اسناد با ابقا و الغای نهاد تفسیر میشوند و در حال حضور میابند.بایگانی ها برخلاف تصور رایج،اسناد و مدارکی مرده در یک موزۀ خاطرات نیستند؛ شما ممکن است در مواجهه با آنها احساس خشم، نفرت یا همدلی کنید. نهاد تصمیم میگیرد چه وقت و به چه میزان اسناد را در دسترس شهروندان قرار دهد،منتشر و تفسیر کند و به آن هویت ببخشد.خیل نگهبانان،راهروهای تودرتو، پوشه ها،کدها،دستکشها،محلول های شیمیایی،آیین و جزآن یادآور میشود این مواد تاریخی اند و باید نجات یابند و نباید به دست شهروندان،محققان و هنرمندان آلوده شوند مگر به اجازۀ آنها و همسو با اهدافشان. نهاد متذکر میشود هر تکه کاغذ باید به محل دقیق و تعیین شده بازگردد گرچه نظر شما دربارۀ محل دقیقش جز این باشد.هر نهاد اسناد را از دیدگاه خود ابقا و الغا می کند و تفسیر خود را از آن بدست میدهد و خشونت بخشی از ساختمان بایگانی و تفسیر است.الغای اسناد چند صورت دارد: (گاهی بنا به ضرورتی که برای نهاد ایجاد میشود کاملا از بین میرود، گاهی برای وضوح بیشتر از هم تمیز داده میشود و گاهی پیش از آنکه به تاریخ تبدیل شود تنها به عنوان سپرده گذاری در گذشته فرو میمیرد.) انحصار طلبی نهاد در بایگانی،سپاه نگهبانان، ابقا و الغای پنهان اسناد و تعریف هویتی برساخته برای اسناد و شهروندان، خشم، تردید و بدگمانی شهروندان به بایگانی را برمیانگیزاند وآنها را با نهاد رو در رو میکند.از این رو تب بایگانی) (Archive Feverدر تقابل با بایگانی_خاصه درخاورمیانه که جنگ،کودتا،بی ثباتی و هویتی که مدام برهم میریزد، بخشی از زندگی شهروندان شده است به وجود می آید
تصور رایج ،تب بایگانی را رد منطق بایگانی میداند.تب بایگانی اساسنامۀ بایگانی سنتی را به رسمیت نمیشناسد و مدل جدید بایگانی را خارج از قلعۀ نهاد، پی میگیرد. تب بایگانی داده ها و اسناد را بخشی از هویتش و دسترسی به آن و به اشتراک گذاشتنش را حق خودش میداند.این جریان خواهان بازنگری داده ها و تصحیحشان است،داده ها و اطلاعاتی که مربوط به خودشان است و نباید در تملک نهاد باشد. تب بایگانی دور نگه داشتن اسناد از آنها برای دهه ها را نقض حقوق شهروندی میداند.
نحوۀ بایگانی به شیوۀ جدید ما را متقاعد نمیکند که تب بایگانی رد منطق بایگانی باشد چرا که از همان ساز و کار پیروی میکند:(جمعآوری میکند،ابقا و الغا میکند، غربال میکند و بنا به ضرورت افشا میکند.)گرچه بایگانی و تب بایگانی در تقابل اند،از یک منطق پیروی میکنند.تب بایگانی بر خلاف برخی از تفسیرها بی تقصیر تر از بایگانی نیست.افشای اطلاعات برای آگاهی بخشیدن مردم که یکی از اشکال تب بایگانی است،تفسیری است نو از منظر تب بایگانی که تلاش میکند به جایگزینی برای بایگانی تبدیل شود.
آنچه آورده شد الفبای بایگانی است.مباحث مرتبط با بایگانی بسیار گسترده اند و در هر سرزمینی رویکردهای متفاوتی به آن میشود.بطور مثال یادبودهای آگاهی و بیداری وجدان در آلمان،بایگانیهای پسا استعماری یا رویکرد هنرمندان فلسطینی به بایگانی، هر کدام،مجزا و به تفصیل قابل بررسی است اما بایگانی در ایران نه آنقدر گسترده است و نه چندان مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته که بتوان از آن به عنوان یک سرفصل نام برد.تا به امروز به غیر از دو ترجمۀ مستقل دربارۀ فلسفه بایگانی و مقالات مرتبطِ(نقد فرهنگ) برخی از جامعه شناسان ایرانی چیز بیشتری وجود ندارد و رویکرد بعضی از هنرمندان معاصر ایرانی به بایگانی نیز تنها از سر ذوق ورزی بوده است و نمیتوان از آن به عنوان یک جریان یاد کرد. این سرزمین مدام دستخوش طوفانها و تندبادها بوده است،کودتا،اصلاحاتارضی،انقلاب،جنگ،دوم خرداد و تحریم های گسترده که ذیل هرکدامشان هم حوادثی دیگر قرار میگیرد . در این خیل حادثه بازیابی هویتمان دشوار میشود و این نیاز ما را به بایگانیهای گسترده بیشتر میکند، چرا که بایگانی ها به ما کمک می کنند تا هویت خود را باز شناسیم. بایگانیهایی به غیر از بایگانیهای حکومت که از منظر خود تفسیر میکند و هویت میبخشد.حافظه جمعی ما عموما همان چیزی است که حکومت میخواهد، حکومت به روش خود ابقا و الغا میکند، آنچه را که میخواهد حفظ میکند و آنچه را که نمیخواهد لغو میکند و یادبودها و سازه های شهری را بر حسب ایدئولوژی خود میسازد. در برابر این قرائت رسمی از وقایع یک پاسخ مهم وجود دارد: تب بایگانی.
پروژۀ ابقا و الغا مقدمه ایاست بر بایگانی،بستریاست برای مباحثه و گفت و گو،تعامل و تعارضی است بین هنرمند،کیوریتور و جامعه شناس ، بررسی اشتراکات و افتراقات آثار انتخاب شده است با بایگانی،شناخت مرز بایگانی و نوستالژی است. آنچه در اینجا فراهم آمده، دروحلۀاول حفظ و لغوی است که به دست سرپرست (curator)صورت گرفته،سرپرست به عنوان کسی که برمیگزیند، ابقا و الغا میکند چه به شکل سنتی قرن هژدهمی آن و چه به شکل امروزی آن، از این رو پروسۀ انتخاب سرپرست که از ساز و کار بایگانی پیروی می کند نمایش داده می شود و روند انتخاب از ابتدا تا خاتمۀ پروژه جریان پیدا می کند، یعنی ممکن است با برخی از هنرمندانی که در پروژه نامشان آورده شده به تعامل نرسیم و به ذکر نامشان و اطلاعاتی دربارۀ آثار شان بسنده کنیم.ابقا و الغا پروژه ای است هنریتحقیقاتی که چه بصورت برگزاری نمایشگاه و چه بصورت گفتگو با هنرمند و ترجمه و تآلیف به مسئلۀ بایگانی میپردازد. هر اثری که برمیگزینیم بصورت جداگانه نمایش میدهیم؛ رویکردهای هنرمندان نسبت به بایگانی کاملا متفاوت و در تعارض با یکدیگر و حتی سرپرست است. این تفاوت ها به توسعه درک سرپرست و پروژه از بایگانی کمک میکند. بایگانی در پروژۀ ابقا و الغا هم به مثابه یک رسانه است و هم موضوع این پروژه. ابقا و الغا، پوشه ای است در دل پوشه ای دیگر و بایگانی است علیه بایگانی.