سلسله مقالات هنر جدید (شماره دو)
هنر چیدمان (اینستالیشن): تعریف و ویژگیها
هنر چیدمان نسل جدیدی از هنر معاصر است که تاکنون تعداد زیادی از هنرمندان پست مدرن به آن پرداختهاند. هنر چیدمان شامل هنر نصب یا راه اندازی آثار سه بعدی در فضایی مانند یک اتاق، محیط های عمومی و یا هر مکان دیگری میشود. نتیجۀ حاصل از چیدمان عناصر را "اثر هنری" مینامند.
از آنجا که یک اثر چیدمانی (اینستالِیشن) معمولا به بیننده این اجازه را میدهد که وارد محدودۀ اثر شده و در اطراف آن فضای پیکربندی شده حرکت کند و یا با برخی از عناصر و المانهای اثر ارتباط برقرار کند، در نتیجه، بیننده لحظاتی بسیار متفاوت از آنچه در مواجهه با هنرهایی مانند نقاشی و یا مجسمهسازی تجربه کرده است، را تجربه خواهد کرد؛ زیرا هنرهای سنتی معمولا تنها از یک نقطۀ مرجع دیده شده و چند بعدی نیستند. علاوه بر این، اینستالِیشن ممکن است حواس مختلفی از بازدیدکننده را تحت تأثیر قرار دهد؛ از جمله حس بینایی، لامسه، شنوایی و همچنین بویایی.
با توجه به انعطاف پذیری و سه بعدی بودنِ این هنر، میتوان گفت که اینستالِیشن توسط تحولات در زمینۀ هنر دیجیتال مانند پیشرفتهای نرم افزاری در تهیۀ فیلم و نیز تکنیک های مورد استفاده در تئاتر و پرفورمنس تحت تأثیر قرار گرفته است. معماری و طراحی داخلی نیز بر روی این هنر تاثیرات دیگری داشتهاند.
علاوه بر اینها، اینستالِیشن شاخهای از هنر مفهومیست؛ ژانری که در آن "ایده ها" و "تاثیرات" مهم تر از کیفیت "محصول" یا "اثر هنری" هستند. (هنر نصب یا چیدمان می تواند به صورت موقت یا دائمی باشد، لازم است از یک چیدمان موقت عکسهایی تهیه و یا مستندسازی شده باشد؛ در غیر اینصورت، هیچ مدرکی دال بر وجود آن وجود نخواهد داشت.) اگر یک اثر هنری سنتی به ما اجازه میدهد که تفرات و احساسات هنرمندی را درک کنیم، اینستالِیشن به ما اجازه میدهد که "اثر هنری" را تجربه کنیم! و شاید حتی بر نگرش ها و ارزشهایمان بازنگری داشته باشیم.
همانطور که در تمام اشکال کلی هنر مفهومی اینگونه است، هنرمندان بیشتر به ارائۀ پیامهایشان اهمیت میدهند تا به مواد مورد استفاده در اثر، هنر اینستالِیشن بیشتر با فضای فیزیکی گره خورده است و هنر مفهومی و اینستالِیشن از محبوب ترین شاخههای هنر پست مدرن محسوب می شوند که حال حاضر نیز هر دو گرایش به طور گستردهای در بسیاری از بهترین گالریهای هنر معاصر جهان نمایش داده میشوند.
TURBO at the Maison Martin Margiela boutique in Paris. (Baptiste Debombourg)
انواع اینستالیشن
اینستالِیشن، هنریست که از نوع بسیار ساده تا بسیار پیچیدۀ آن وجود دارد. این موضوع میتواند مبتنی بر گالری، رایانه، الکترونیک و یا وب باشد. امکانات، بی حد و حصر هستند و استفاده از آنها به طور کامل به مفهوم و اهداف هنرمند بستگی دارد.
در این هنر، تقریبا هر نوع ماده یا رسانهای را میتوان مورد استفاده قرار داد، از جمله اشیاء طبیعی یا مصنوعی، نقاشی و مجسمه ، و همچنین رسانههایی از جمله فیلم، انیمیشن، انواع مختلف عکاسی، اجرای هنری زنده (شامل هرگونه رویدادی)، صدا و .. ..
برخی از قطعههای هنری کاملا در محیط های داخلی قرار میگیرند، در حالیکه برخی از آنها "هنر عمومی" هستند، یعنی در در فضاهای باز عمومی بر روی ساختمان و ... طراحی شدهاند. برخی از آنها صامت هستند و بعضی با مخاطبانشان در تعاملند و نیاز به حضور آنها دارند.
برخی از اینستالِیشنها در مکانهای خاص برای فضای خاصی به صورت سفارشی طراحی میشوند. در مواردی هم مانند طراحیهای خطی "استیل_لایف"، اشیای خوشهای ساخته شده از نوارهای چسبدار، از "مایکل کریگ مارتین" میتواند در هر مکانی چیده و پیادهسازی شوند.
بازدید از برخی از آنها حتی به عنوان یک تور در بخشی از یک نمایشگاه که شامل تورهای گوناگون است، انجام میشود. به عنوان مثال بازدید از آثاری از جمله: "محیط های نورانی جنبشی" کاری از گروه هنرهای تجسمی Recherche ، که به اروپا سفر میکردند؛ "اتاق زمین" (1968) توسط والتر دو ماریا که پیش از آنکه بتواند در نیویورک ساکن شود، به آمریکا سفر کرده بود و اثرش را اجرا کرد. و مجسمۀ " '20:50' " توسط مجسمه ساز بریتانیایی ریچارد ویلسون ، اثر "اتاقی پر از نفت خام"، از نگاه یک footbridge_ که در لندن، توسط آکادمی سلطنتی اسکاتلند به نمایش گذاشته شده بود و در حال حاضر به طور دائم در گالری Saatchi، که توسط چارلز Saatchi تأسیس شده است به نمایش درآمده. با این حال، هر اثر کاراکتر و شخصیت خاص خود را دارد، اکثر اینستالِیشنها، دارای ارزش ذاتی هستند، ارزش واقعی آنها تأثیریست که در حوزۀ هنر بر جای میگذارند.
Jannis Kounellis, installation view at Cheim & Read Gallery, May 2013
تفاوتهای هنر مجسمهسازی و اینستالِیشن
در نگاه اول، برخی از اینستالِیشنها ممکن است شبیه مجسمههایی ساخته شده مشابه هنرهای تجسمی سنتی و یا مجموعهای از هنرهای مدرن باشند.
با وجو اینکه .هنر اینستالِیشن به میزان زیادی، اصول مجسمه سازی را در بر میگیرد، این موضوع، درست نیست.
هنر مجسمهسازی به گونهای است که مخاطب از خارجِ اثر آن را به عنوان مجموعهای مستقل از اشکال می بیند، اینستالِیشن اغلب تماشاگر را در داخل فضای اثر قرار میدهد و بیننده وارد یک محیط کنترل شده با اشیایی خاص، تصاویر، نور، صدا و دیگر مواردِ از قبل پیش بینی شده میشود. این موضوع، بر انتظارات فضایی و فرهنگی تماشاگر تاثیر می گذارد و بیشترین توجه را به خود جلب میکند.
تاریخچه
این شاخه از هنر در دهۀ 1970 ظهور کرد. اینستالِیشن با هنر مفهومی ارتباط دارد و از اینرو میتوان آن را دنبالهروی آثار هنرمندانی از جمله مارسل دوشان (1887-1968) و استفادۀ او از «اشیاء حاضرآماده» همچون اثر بحث انگیزش به نام "چشمه" دانست.
تأثیرات دیگری نیز از نمایشگاه های آوانگارد دادا در برلین و کلن گرفته است. اثر هنرمند مجسمه ساز کورت شویترس (1848-1948)، مخصوصا اثر«اشیای هنری مرز» تاثیر قابل توجهی در این شیوه هنری داشته است.
اتاق Proun در ایستگاه قطار برلین در سال 1923، که توسط El Lissitzky هنرمند روسی (1890-1941) طراحی شد واحتمالا اولین اینستالِیشن دائمی بوده است؛ محیط های فضایی نقاش و مجسمه ساز لوسیو فونتانا (1968-1899) و "مانیفست سفید"ش که بیانکنندۀ تئوریهای وی میباشد؛ آهنگ موسیقی خاموش "4-33" ساخته شده توسط جان کیج (1912-1992)، مجموعهها و نوشتههای هنرمند آوانگارد آمریکایی آلن کاپرو (متولد 1927) به ویژه کتاب سال 1966 وی تحت عنوان "مجموعه، محیط ها و اتفاقات" نیز در توسعۀ ژانر اینستالِیشن بسیار تاثیر گذار بوده است.
هنرمندان شناخته شده در حوزۀ اینستالِیشن
هنرمندان برجسته معاصر مدرن عبارتند از: جوزف بویس (1921-86) کسیکه در اینستالیشنهایش به طور گستردهای از اشیای کشف شده استفاده میکرد و او بارها به پستانداران گوشت خوار از جمله گرگ و کایوت می پردازد، ماریو مورز (1925-2003) هنرمند ایتالیایی حوزۀ "آرته پوورا" (گرایشی از هنر جدید است که در آن صرفاً از مواد اولیه ی بی ارزش روزمره همچون خاک، ترکه های چوب، کهنه یا روزنامه استفاده می شود .) ، میکل آنژ پیستولوتو (متولد 1933)، جانیس کانلیس (متولد 1936) و گیلبرتو زوریو (متولد 1944).
ربکا هورن (متولد 1944) هنرمند آلمانی چند رسانهای، که او را به پرفورمنس ها و اینستالیشنهای متحرکش میشناسند، بروس نومان (متولد 1941)، و مجسمههای ساخته شده با چراغهای نئونی و ویدئو اینستالیشنهایش، هنرمند فرانسوی به نام کریستین بُلتانسکی (متولد 1944)، که او را به اینستالیشنهایش با عکسها و نورها میشناسند.
I Like America and America Likes Me ,Joseph Beuys
یک فرم منحصر به فرد از پست مدرنیزم توسط کریستو و جین کلود (هر دو متولد سال 1935)، زن و شوهر بلغاری و فرانسوی که برای مداخلات بزرگ خود در طبیعت معروف شدند، انجام شد. سایر هنرمندان اینستالیشن معاصر نیز عبارتند از:
Olafur Eliasson نروژی که یکی از آثار وی مسیر جنگل فورک (1998، گالریTown Art ، Eastbourne) است؛ هنرمندان جوان انگلیسی مانند Damien Hirst (متولد 1965) و Tracey Emin (متولد 1963)، هنرمند کُره ای Nam June Paik (2006_ 1932)، که با اثر Videop معروف شد. و Do-Ho Suh که با قطعۀ هنری Some/One (2002) معروف شد.
Yayoi Kusama – Infinity
Yayoi Kusama: Look Now, See Forever
Jesús Rafael Soto – Kinetic/Op-art installation Penetrable
Tomás Saraceno, in orbit
Tomás Saraceno. On Space Time Foam
Shooting into the Corner 2008-2009 – Cannon shooting 11-kilogram balls of wax,Anish Kapoor
Shooting into the Corner 2008-2009 – Cannon shooting 11-kilogram balls of wax,Anish Kapoor
Chiharu Shiota – in silence
Henrique Oliveira transarquitectonica
Henrique Oliveira Baitogogo
Chiharu Shiota – During Sleep
Do Ho Suh – Home Within Home Within Home Within Home Within Home
Richard Serra – Most of his works are monumental public sculptures but some of them are environments
مترجم: هما سلوکی