لباس رزم / از میدان نبرد تا صحنه نمایش
به گزارش گالری آنلاین به نقل از هنرآنلاین ، زره جامهای است که از حلقههای آهنین ساخته شده و در روزهای جنگ استفاده میشد. این پوشش که ساخت آن به داود نبی (ع) نسبت داده میشود برای حفظ بدن در برابر تیر، شمشیر و نیزه مورد استفاده قرار میگرفت و در زمانهای دور پوشش اصلی جنگاورانی بود که با فولاد سرد به میدان میرفتند. در آن زمان ساخت زره یک حرفه مهم بود اما این کار هم در گذر زمان دستخوش تغییراتی شد. بافتن زره پس از اختراع سلاح گرم دیگر کاربردی نداشت و به یک کار هنری تبدیل شد که در تعزیه و فیلمهای تاریخی استفاده میشود.
این لباس جنگی که از گردن تا کمر را میپوشاند آستین کوتاهی دارد و در زمان جنگ روی لباسهای دیگر پوشیده میشد. تفاوت زره با جوشن این است که زره از حلقههای ریز فولادی ساخته میشود اما جوشن با پولکهای بزرگ فلزی که به وسیله حلقه به هم متصل شدهاند ساخته میشود و مانند بدن ماهی به نظر میرسد.
زره بافی با در هم تنیدن مفتولهای فلزی انجام میشود و فرم تنپوش و كلاهخود از آن به دست میآید. برای ساخت زره از میلههای فلزی استفاده میشود که مفتولهایی از جنس آهن، مس، برنج، استیل یا آهن روی آنها پیچیده میشود تا با تبدیل کردن آنها به حلقه، عمل بافتن زره انجام شود.
امروزه زره بافی به هنر نمایش و تعزیه خوانی گره خورده است و در ماه محرم مردان در تعزیه خوانی زره به تن میکنند. البته زرهی که امروزه مورد استفاده قرار میگیرد مانند انچه در گذشته در جنگها استفاده میشد نسیت و در طول تاریخ تغییرات زیادی پیدا کرده است.
در ایران سابقه این کار به دوره ساسانی برمیگردد و آن زمان زره به عنوان ابزار جنگی مورد استفاده قرار میرفت. در دوره صفوی با رونق گرفتن هنر تعزیه خوانی از زره بافی برای تهیه لباس هنرمندان تعزیه خوان استفاده شد و از آغاز پادشاهی شاه طهماسب اول صفوی که قزوین به عنوان پایتخت برگزیده شد، زره بافی هم در این شهر رواج یافت.
برای ساخت زره ابتدا مفتولها به شكل فنر در میآیند. سپس این فنر بریده میشود و حلقههای مورد نیاز بافت زره به دست میآید. در ابتدای بافت زره، 4 حلقه را به یک حلقه متصل میکنند و سپس با اتصال تعداد زیادی از این گروههای 5 تایی، بافتی منسجم به وجود میآید که امکان ایجاد الگوهای مناسب زره و كلاهخود را ایجاد میکند. سایزهای مختلف زره به تعداد متفاوتی از حلقهها نیاز دارد و به عنوان مثال از 26 واحد 5 تایی برای ساخت زره سایز نوجوانان استفاده میشود.
امروزه علاوه بر قزوین و اصفهان، یکی از مناطق اصلی تولید زره در ایران روستای مشهد الکوبه اراک است که 12 کارگاه تولید زره در آن فعال هستند. خانوادههای این روستا در طول سال مشغول بافت زره هستند و نتیجه فعالیت آنها در سریالهای تاریخی و تعزیههای مختلف استفاده میشود.
الگوی بافت زره در قزوین متفاوت از اصفهان و اراک است. روش بافت زره در این دو شهر به شیوه یک تکه است و مستطیل یکپارچهای بافته میشود که جای آستین آن را برش داده و دو طرف لباس را به هم متصل میکنند. سرعت تولید هم در این شیوه بالاتر است ولی دست شخص در آستین آزادی عمل زیادی ندارد. اما الگوی بافت زره در قزوین ۴ تکه است و آستین هم در چهار تکه جداگانه بافته شده و سپس به بالا تنه وصل میشود. این شیوه باعث میشود بازیگر در هنگام بازی راحت باشد و به راحتی دست خود را بالا ببرد.
گاهی اوقات در زره نقشهایی ایجاد میشود که این کار با استفاده از فلزهایی با رنگهای مختلف انجام میشود. به عنوان مثال برای ایجاد نقش در زره آهنی از مفتول برنجی یا مسی استفاده میکنند. ساخت زرههایی که ظریف و ریزتر هستند به زمان و دقت بیشتری نیاز دارد. یک زره درشت باف 8 هزار حلقه و زره ریزباف 240 هزار حلقه نیاز دارد و ساخت هر دست زره از دو روز تا یک ماه زمان میبرد.