همساز کردن دو جهان ناسازگار / بهنام کامرانی از ویدئوهای فریده لاشایی میگوید
فریده لاشایی هنرمندی است که بیشتر به عنوان نقاش یا در مرحله بعد مترجم شناخته میشود، کمتر کسی شاید با ابعاد دیگر کار این هنرمند معاصر آشنایی داشته باشد، هنرمندی که تنها به یک هنر بسنده نکرد، او نقاشی میکرد در حالی که شاعر بود و تئاتر را بسیار دوست داشت. حجم میساخت روی شیشه کار میکرد و در سالهای پایان عمرش به ساخت ویدئوآرت روی آورده بود. فریده لاشایی به بیشترین معنا معاصر بود زیرا از استفاده ابزار معاصری مانند ویدئو ترسی نداشت. موزه هنرهای معاصر در ماههای گذشته میزبان نمایشگاه بزرگی از آثار فریده لاشایی درمدیاهای مختلف با عنوان ˝در جستجوی گمشده˝ بود که بخش قابل توجهی از آن به ویدئو اختصاص داشت.
بهنام کامرانی نقاش، پژوهشگر و مدرس هنر درباره فریده لاشایی و جنبه ویدئوآرتیست بودن او به خبرنگار تجسمی هنرآنلاین گفت: اگر به تاریخچه ویدئو در ایران رجوع کنیم خواهیم دید که بیشتر هنرمندان نقاش هستند که آثار پیشرو ویدئو را میسازند. دلیل چنین رویکردی از سوی نقاشان میتواند توجه به رسانههای جدید و میل به دیگرگونه دیده شدن آثارشان باشد. در سالهای گذشته زندهیاد لاشایی از معدود هنرمندان نسل خودشان بودند که اجازه آزمایشگری را به خود میدادند. به خاطر دارم که او یک بار به من میگفت "شاید کار من در ویدئو خیلی خوب نباشد اما دوست دارم تجربه کنم و نوآوری داشته باشم." بسیاری از استادان دیگر هنر ما هستند که آزمایشگری کردهاند اما به دلیل نداشتند شمّ خاص، در این کار موفق نبودند.
وی رشد آثار فریده لاشایی درزمینه ویدئو را پله پله دانسته و افزود: او برای تدوین و موشن تصاویر خود از دوستانش که به این کارها آشنایی داشتند کمک میگرفت اما این موضوع به هیچ عنوان اهمیتی ندارد زیرا مهم این است که ایدههای او پله پله به جلو رفته است و آثارش به لحاظ نوآوری بسیار ارزشمند هستند. خانم لاشایی کارهایی را با استفاده از مدیوم نقاشی و البته با فرار از جمود نقاشی، خلق میکرد. این موضوع بسیار در کار او مهم است و از عوامل جذابیت آثار ویدئوی او نیز هست. به همین خاطر من فکر میکنم لاشایی ویدئوآرتیستی است که نه تنها نماینده نسل خود در این هنر است بلکه به نوآوریهای بسیاری در زمینه ویدئو نیز دست پیدا کرده است. انیمیت و حرکت این ویدئوها شاید ابتدایی به نظر برسد اما این عناصر چنان با نقاشیهای استفاده شده در آثار ویدئوی فریده لاشایی تنیده شدهاند که نقصی در آنها احساس نمیشود.
این پژوهشگر هنر با اشاره به آخرین دیدار خود با فریده لاشایی گفت: در آن دیدار بود که اثر برجسته او با موضوع بهار عربی را دیدم، ویدئویی که در موزه هنرهای معاصر نیز به نمایش گذاشت شده است و صحنهای از دیکتاتور بزرگ چاپلین با صدای امکلثوم در آن کنار هم قرار داده شده است. این اثر نشانه هوشمندی لاشایی در استفاده از عناصر مختلف است. او در این اثر با انتخاب دو هنرمند برجسته موسیقی و سینما تاریخ این دو هنر را به یکدیگر پیوند زده و به علاوه با اشاره به انقلاب عربی به عنوان رویداد بزرگ دوران ما بر جنبه معاصر بودن خود تاکید میکند. فریده لاشایی با روحیهای شاعرانه و بازیگوشانه به سراغ موضوعات خود رفته است و به این ترتیب بیانی جهانی نیز در کار او دیده میشود. به همین دلیل است که میتوانیم فریده لاشایی را در درجهبندی هنرمندان شاخص ایران قرار دهیم.
کامرانی با بیان اینکه لاشایی در ویدئوهای خود به یک هنرمند خاص تبدیل شده است اظهار کرد: تبدیل شدن به هنرمندی با چنین جایگاهی کاری بسیار دشوار است. کارهای او در زمینه ویدئو بخشی از هنر معاصر ما هستند. اگر نقاشان مدرن را درنظر آوریم هنرمدان ما همواره نگاهی شاعرانه داشتهاند اما فریده لاشایی در کارهای ویدئوی خود که مثلا از مجموعه "فجایع جنگ" اثر فرانسیسکو گویا کار کرده است، به یک بیان پیشرو دست پیدا کرده است. کارهای ویدئوی او که روی نقاشیهایش پروجکت میشوند آثاری جسارتآمیز هستند زیرا با چنین رویکردی دو رسانه ویدئو و نقاشی به هم وابسته شدهاند. این آثار فریده لاشایی به شکلی هستند که بدون هریک از این هنرها دیگری، مختل خواهد شد و او با همنشینی آنها جنبه معاصری روی یک نقاشی شاعرانه میاندازد.
آخرین مطالب