پرتره‌های بزرگ: از رامبرانت تا پیکاسو، مسیر خودنگاری در هنر
در طول تاریخ هنر، خودنگارگری همواره یکی از موضوعات محبوب هنرمندان بوده است. در برخی از موارد، خودنگاره‌ها تنها تصاویر به جای مانده از چیره‌دست‌ترین نقاشان جهان است.
به گزارش گالری آنلاین، ایسنا به نقل از مدرن‌مت نوشت، خودنگارگری که فراتر از سبک خاصی است، در هر جنبش اصلی، از رنسانس ایتالیایی الهام گرفته تا دوره پست مدرن و معاصر، رایج بوده است.
با در نظر گرفتن این نکته که هنرمندانی همچون «رامبرانت»، «پیکاسو»، «فریدا کالو»، «نورمن راکول»، «کلود مونه» و «وینسنت ون‌گوگ»، محبوبیت خودنگاره را می‌توان دریافت. و اگرچه به نظر نمی‌رسد که هنرمندان قدیمی مانند «میکل آنژ» و «رافائل» وجه اشتراک قابل توجهی با هنرمندان مدرن مانند «اندی وارهول» و «یایویی کوساما» داشته باشند، اما علاقه به خلق خودنگاره درنهایت همه آن‌ها را به یک نقطه مشترک می‌رساند.
در ادامه، تعدادی از مشهورترین خودنگاره‌های برجسته‌ترین هنرمندان جهان را تماشا خواهید کرد:
«آلبرشت دورر»
آلبرشت دورر، هنرمند آلمانی بود که به خاطر حکاکی‌های چوبی پر جزئیات شهرت زیادی دارد، اما در واقع، این هنرمند «رنسانس شمالی« در طول زندگی‌اش چندین خودنگاره مهم خلق کرد. تابلو نقاشی «خودنگاره در ۲۸سالگی» که در اواسط قرن ۱۵ به پایان رسید، خودنگاره قابل‌توجهی است، چراکه «دورر» در آن خود را به گونه‌ای به تصویر کشیده است که شبیه شبیه تصویرگری‌های مسیح است و به بیننده نشان می‌دهد که شاید استعدادهای او خدادادی باشد.
این نقاشی مشهور دومین خودنگاره «آلبرشت دورر» محسوب می‌شود. او با پوشیدن کت خز گرانبهایی، مخاطبان را مجذوب خود می‌کند. در سمت چپ این نقاشی، امضای او به همراه تاریخ خلق این اثر هنری را می‌بینیم. در سمت راست آن نیز عبارتی وجود دارد که این هنرمند خلق این خودنگاره در بیست و هشت‌سالگی‌اش را اعلام کرده است.
کت مجلل «دورر» به جایگاه اجتماعی بالای او اشاره دارد، اما مهم‌ترین نکته در این خودنگاره نگاه خیره او و حالت دستانش است که تا حدی یادآور نقاشی مشهور «سالواتور موندی» است.
این نقاشی امروزه در موزه هنر «آلته پیناکوتک» واقع در مونیخ نگهداری می‌شود.
«لئوناردو داوینچی»
نقاشی «پرتره مردی با گچ سرخ» اثر «لئوناردو داوینچی» که در ۱۵۱۲ میلادی خلق شده است، اغلب به عنوان خودنگاره این هنرمند در نظر گرفته می‌شود. با توجه به اینکه «لئوناردو» در سال ۱۴۵۲ میلادی متولد شده بود، باید در این نقاشی ۶۰ ساله باشد.
«داوینچی» علاوه بر اینکه مواد اولیه متفاوتی را برای خلق آثار هنری امتحان کرده بود، روش‌های مبتکرانه را برای خلق ترکیب‌های خیره‌کننده به کار می‌گرفت. در حقیقت، ترکیب مثلثی «داوینچی» که امضای او محسوب می‌شود، امروزه همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان یکی از دوست‌داشتنی‌ترین طرح‌بندی‌های بصری نقاشی شناخته می‌شود.
با اینکه «داوینچی» بیشتر برای خلق نقاشی‌هایی همچون «مونالیزا» و «شام آخر» به عنوان یک اسطوره در تاریخ هنر شناخته می‌شود، اما کارنامه هنری او تقریبا کوچک بود: فقط ۱۷ مورد اثر منسوب به او امروزه به جای مانده است.
«رامبرانت»
با اینکه تعداد زیادی از خودنگاره‌های «رامبرانت» تا به امروز به جای مانده است، نقاشی «خودنگاره» سال ۱۶۶۰ یک نمونه بی‌نظیر از روش منحصربفرد این هنرمند عصر طلایی هلند در به‌کارگیری نور، ضربات قلم‌مو و ترکیب رنگ تیره است.
«رامبرانت فان راین» به اندازه‌ای شهرت دارد که ما حتی امروزه این نقاش چیره‌دست هلندی را با نام کوچک صدا می‌زنیم. او که تابلوهای نقاشی با موضوعات مختلفی از جمله منظره و صحنه‌های تاریخی و اسطوره‌ای را خلق می‌کرد، در بخش اعظمی از قرن هفدهم میلادی چهره برجسته هنر هلند بود. او علاوه بر اینکه برخی از مهم‌ترین پرتره‌های گروهی عصر طلایی هلند را خلق کرده است، حدود ۸۰ خودنگاره در قالب تابلو نقاشی و طراحی از خود به جای گذاشت.
بهره‌گیری استادانه «رامبرانت» از نور، او را به یکی از محبوب‌ترین نقاشان در بین هنردوستان امروزی تبدیل کرده است. تابلوهای نقاشی «گشت شبانه» و «کلاس تشریح دکتر نیکولاس تولپ» از مشهورترین آثار هنری او به شمار می‌روند.
«گوستاو کوربه»
این تابلو نقاشی که «مرد سراسیمه» نام دارد، یک نقاشی رئال از «گوستاو کوربه»است که به عنوان مشهورترین خودنگاره او شناخته می‌شود. «کوربه» این نقاشی را در سال ۱۸۴۵ میلادی خلق کرده است و در آن از عناصر «رمانتیسم» و «رئالیسم» استفاده کرده است. این تابلو نقاشی امروزه در یک مجموعه خصوصی نگه داشته می‌شود.
«کلود مونه»
«خودنگاره با کلاه بره» که این هنرمند امپرسیونیست فرانسوی را با کلاه بره و ریش مشهورش به تصویر کشیده است. این تابلو نقاشی رنگ روغن نیز در یک مجموعه خصوصی نگهداری می‌شود.
«کلود مونه» که سه‌پایه نقاشی را به خارج از کارگاه و فضای باز برد و سوژه‌های مختلف را در نور و زمان متفاوت نقاشی کرد، شاید محبوب ترین نقاش امپرسیونیست باشد. در حالی که برخی از آثار هنری او، مانند مجموعه «نیلوفرهای آبی»، در سطح جهانی شناخته شده‌تر هستند، او آثار هنری بسیار دیگری را نیز را در طول دوران خلاقیت خود خلق کرده است. از جمله این نقاشی‌ها به مجموعه «کومه‌ها» می‌توان اشاره کرد.
موزه اورسی و موزه هنرهای زیبای بوستون بهترین مکان‌ها برای تماشای آثار این هنرمند به شمار می‌روند.
«پل گوگن»
این خودنگاره پالت رنگارنگ مشهور «پل گوگن»، هنرمند برجسته پست امپرسیونیست را به بهترین شکل به تصویر کشیده است. از بین بیش از ۴۰ خودنگاره‌ای که از «گوگن» به جای مانده است، این نقاشی مشهورترین آن‌ها است.
«پل گوگن» (۱۹۰۳-۱۸۴۸) یک هنرمند فرانسوی پست امپرسیونیست بود. اغلب آثار این هنرمند با جنبش‌های هنری نمادگری و ترکیب‌گری آمیخته‌اند و حس آثار جنبش بدوی‌گرایی را منتقل می‌کنند. او از رنگ‌های درخشان و عادی و خطوط واضح و مشخص برای به تصویر کشیدن اجسام استفاده می‌کرد. «گوگن» دوست «وینسنت ون‌گوگ» بود و این دو منبع الهام یکدیگر هنگام خلق تابلوهای نقاشی در جنوب فرانسه بودند.
«وینسنت ون‌گوگ»
«ون‌گوگ» نیز همچون بسیاری از پیشگامان جنبش‌های هنر مدرن، خودنگاره‌های متعددی از خود به جای گذاشت. با این حال «خودنگاره با گوش‌بادپیچی‌شده» شاید مشهورترین خودنگاره‌های این نقاش هلندی باشد.
با اینکه «ون‌گوگ» امروزه به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نقاشان هنر غرب شناخته می‌شود اما این نقاش در دوران حیات به موفقیت چندانی دست پیدا نکرد. با این حال، نقاشی‌های خیره‌کننده او از اوایل قرن بیستم مورد توجه و تحسین قرار گرفتند. این نقاش پست امپرسیونیست که از ضربات قلم‌مو خاص و رنگ‌های چشمگیر برای خلق تابلوهای نقاشی استفاده می‌کرد، با خلق این تابلوهای نقاشی مسیر را برای هنر مدرن هموار کرد.
تابلوهای نقاشی «ون‌گوگ» به ویژه «شب پرستاره» به اندازه‌ای محبوب است که امروزه موضوع نمایشگاه‌های هنری ویژه‌ای است که با استفاده از نورپردازی برگزار می‌شوند. مجموعه تابلوهای نقاشی «آفتاب‌گردان‌ها» نیز از دیگر آثار قابل توجه او به شمار می‌روند.
«پل سزان»
اگرچه «پل سزان»، نقاش پست امپرسیونیست فرانسوی، اغلب به خاطر به تصویرکشیدن مناظر کوهستانی و طبیعت‌های بی‌جان شهرت دارد؛ اما او گاهی اوقات خود را نیز به تصویر می‌کشید. تابلو نقاشی «خودنگاره» که در فاصله سال ۱۸۷۸ تا ۱۸۸۰ خلق شده است، ضربات خاص قلم‌مو و استفاده منحصر به فرد از رنگ ارا به نمایش می‌گذارد. موزه اورسی، موزه هنر مدرن و موزه هرمیتاژ از بهترین مکان‌ها برای تماشای آثار او به شمار می‌روند.
«ادوارد مونک»
«ادوارد مونک» نقاش نروژی، به‌خاطر نقاشی‌های تاریک و ترسناک اکسپرسیونیستی‌اش شناخته می‌شود و «خودنگاره با بازوی اسکلت»(۱۸۹۵) نیز از این قاعده مستثنی نیست. این اثر هنری عجیب در ابتدا با جوهر و گچ لیتوگرافی خلق شد و از زمان پیدایش چندین بار تجدید چاپ شده است. در بازتولیدهای بعدی، مونک حتی بازوی اسکلتی و امضای خود را سیاه کرد. امروزه بیشتر مردم «مونک» را برای خلق تابلو نقاشی «جیغ» می‌شناسند.
«پابلو پیکاسو»
با اینکه سبک دائماً در حال تغییر پابلو پیکاسو در کل کارنامه او مشهود است، این امر در روند خلق خودنگاره‌های بیش از هر زمان دیگری بیشتر به چشم می‌خورد. از میان همه این تصویرها، خودنگاره او از سال ۱۹۰۷ به درستی انتقال او را از بدوی‌گرایی به کوبیسم یعنی دو مورد از شناخته‌شده‌ترین دوره‌های فعالیت هنری او را نشان می‌دهد.
«پیکاسو» با وجود ۸۰ سال فعالیت هنری در سبک‌های مختلف و خلق بیش از ۲۰,۰۰۰ اثر هنری، بی‌شک یکی از مشهورترین نام‌های هنر غرب است. نقش او در شکل‌گیری «کوبیسم» به اندازه‌ای کافی است که نام او را در کتاب‌های تاریخ ماندگار کند، اما «پیکاسو» کارنامه پربارتری از خود به جای گذاشت. او در هنر کلاسیک به تسلط رسید و سپس با تغییر آن به سبکی جدید، تازه و مدرن رسید. «گرنیکا» از مشهورترین آثار هنری او محسوب می‌شود. موزه پیکاسو، موزه ملی مرکز هنر رینا سوفیا و موزه هنر مدرن(MoMA) از بهترین مکان‌ها برای تماشا آثار این هنرمند برجسته اسپانیایی محسوب می‌شوند.
«فریدا کالو»
«فریدا کالو» که هنرمند محبوب مکزیکی بود، تعداد قابل‌توجهی خودنگاره خلق کرد؛ با این وجود نقاشی «خودنگاره با گردنبند خار و مرغ مگس»(۱۹۴۰) یکی از مهم‌ترین آثار هنری او محسوب می‌شود.
مجموعه خودنگاره‌های «فریدا کالو» و نزدیکی او به میراث فرهنگی‌اش، این هنرمند مکزیکی را به یکی از بزرگترین نقاشان قرن بیستم تبدیل کرده است. «کالو» امروزه به عنوان یکی از چهره‌های برجسته فرهنگ عامه شناخته می‌شود اما نباید از مهارت‌های بالای او به عنوان یک نقاش و ابتکارهای او برای معرفی فرهنگ مکزیک به طیف وسیعی از مخاطبان غافل شد. «دو فریدا»(۱۹۳۲)، «خودنگاره با گردنبند خار و مرغ مگس»(۱۹۴۰) از مشهورترین آثار هنری این نقاش به شمار می‌روند.
«سالوادور دالی»
جای تعجب نیست که سالوادور دالی، هنرمند اسپانیایی و استاد سورئالیست، رویکردی غیرمتعارف برای به تصویر کشیدن خود در نقاشی «خودنگاره نرم با بیکن کبابی» در پیش گرفت. این اثر هنری در سال ۱۹۴۱ میلادی خلق شده است. با توجه به ظاهر مبهم آن، ممکن است تعجب کنید که چنین چهره‌ای چگونه می‌تواند تصویرگر «دالی» باشد، با این حال، با دقت نگاه کنید و سبیل نمادین و رو به بالا «دالی» را ببینید.
«سالوادور دالی» با نام کامل «سالوادور فلیپه ژاسنتو دالی دوفک» نقاش و هنرمند معروف اسپانیایی بود که در سال ۱۹۰۴ در شهر کوچکی در شمال اسپانیا زاده شد.
معروف‌ترین اثر «سالوادور دالی»، «تداوم حافظه» نام دارد که در سال ۱۹۳۱ خلق شد. این نقاش معروف به دلیل شخصیت متظاهر و سبک نقاشی ویژه‌اش یکی از بهترین هنرمندان دوره مدرن باقی مانده است. با وجود این که منتقدان بارها از او به دلیل داشتن شخصیت متظاهرانه انتقاد کرده‌اند، اما همواره آثار باارزشش سبب نجات شهرتش شده‌اند. مناظر تابلوهای این هنرمند اغلب مملو از اشیاء عجیب است.
«سالوادور دالی» همچنین در عرصه عکاسی، مجسمه‌سازی و فیلم‌سازی هم فعالیت داشت. «دالی» که از نقاشان سبک سورئالیسم اسپانیا محسوب می‌شود، در ۲۳ ژانویه سال ۱۹۸۹ در اثر سکته قلبی درگذشت و همان‌طور که تقاضا کرده بود، در نزدیکی موزه «دالی» به خاک سپرده شد.
«مارسل دوشان»
مانند بسیاری از کارهای «مارسل دوشان»، تابلو «خودنگاره در پروفایل» (۱۹۵۷) رویکرد آوانگارد این هنرمند فرانسوی را برای خلق با استفاده از کاغذ را نشان می‌دهد. این تابلو از کاغذ پاره شده‌ای تشکیل شده است که روی مقوا چسبانده شده است. در حالی که ممکن است به نظر برسد که متن نوشته شده در پس زمینه امضای هنرمند باشد، اما در واقع نوشته «Marcel déchiravit» به عبارت «مارسل این را به سرعت پاره کرد» ترجمه می‌شود.
«نورمن راکول»
«نورمن راکول»، هنرمند و تصویرگر آمریکایی بود که بیشتر برای تصویرگری جلد مجله «ستردی ایونینگ پست» شناخته می‌شود. در ۱۳ فوریه ۱۹۶۰ یعنی ۴۴ سال پس از پیوستن «راکوب» به این مجله، مطلبی درباره زندگی‌نامه این هنرمند در مجله منتشر شد.. راکول برای جلد این شماره از مجله مأمور شد تا خود را به تصویر بکشد و بنابراین، او این خودنگاره هوشمندانه را خلق کرد.