1395/1/20

موزۀ هنرهای معاصر تهران از دیروز تا امروز

به گزارش گالری آنلاین، موزۀ هنرهای معاصر تهران که مجموعه‌ای از با ارزش‌ترین آثار هنر معاصر ایران و جهان را در گنجینۀ خود گردآوری کرده، در هر مجالی به نمایش آثار برگزیدۀ هنرمندان برجسته پرداخته است. این مهم گاه با نمایش آثار ارزشمند گنجینه و زمانی نیز با امانت گرفتن آثاری از موزه‌ها و مجموعه‌های خارجی تحقق می‌یابد.موزۀ مذکور در سال 1356 زیر نظر بنیاد فرح پهلوی و به ریاست کامران دیبا تأسیس شده است. برخی از روسای موزه پس از انقلاب اسلامی عبارتند از: در مهر ماه 1378 ریاست موزه بر عهدۀ علیرضا سمیع آذر و در سال 1392 ـ 1391 سرپرست موزه، احسان آقائی بوده است. «مجید ملانوروزی، سرپرست موزه هنرهای معاصر كه درحال حاضر آخرین مدیر این موزه محسوب می‌شود در مصاحبه با خبرگزاری «هنرآنلاین» گفته است : حدود سه هزار و پانصد اثر در گنجینه موجود است.»[1]در گنجینۀ دائمی موزه آثار ارزشمند و یگانه از نخبگان هنرهای تجسمی ایران و جهان نگهداری می‌شود.[2] از جمله آثاری از واسیلی کاندینسکی، جكسون پولاك، ویلهم دکونینگ، مارک روتکو، پل گوگن، پابلو پیکاسو، کلود مونه، ونسان ونگوگ، ادوارد مونش، مارک شاگال، خوآن میرو، مارسل دوشان، رنه مگریت، سالوادور دالی، هنری مور، آلبرتو جاکومتی و هنرمندان شناخته‌شده‌ی ایرانی مانند کمال‌الملک، محمود فرشچیان، محمد احصایی، جلیل رسولی، ایران درودی، سهراب سپهری، آیدین آغداشلو، علیرضا اسپهبد، احمد اسفندیاری، هانیبال الخاص، ناصر اویسی، رویین پاکباز، نامی پتگر، فرامرز پیلارام، صادق تبریزی، پرویز تناولی، حسین زنده‌رودی، معصومه سیحون، منوچهر یكتایی و …که ارزش و اعتبار آن را در جایگاه خاصی قرار داده تا جایی كه تاكنون ارزش‌گذاری این مجموعه از نظر مالی درحد گمانه‌زنی بوده و بیمه‌ی این آثار را با چالش مواجه كرده است.[3]

تابلوی 250 میلیون دلاری اثر جکسون پولاک در گنجینه ی موزه هنرهای معاصر تهران

در ادامه به سخنان سیدرضا اورنگ دربارۀ موزه ی هنرهای معاصر تهرانمی‌پردازیم: هنر، زبانی است که همه مردم دنیا، با هر فرهنگی آن را متوجه می‌شوند. یکی از موزه‌های مشهور ایران که در جهان نیز شهرت دارد، موزۀ‌ هنرهای معاصر تهران است، که دارای آثاری بدیع و غنی است. از زمانی که این موزه بنا و آغاز به کار کرده، پناهگاهی برای هنرمندان ایران، دانشجویان و علاقه‌مندان هنر بوده است. برپایی نمایشگاه‌های مختلف هنری ایرانی و خارجی یکی از فعالیت‌های این موزه مثمرثمر است که بی‌وقفه ادامه دارد.موزۀ هنرهای معاصر تهران، دانشگاهی منحصر به فرد است که هر صاحب ذوقی را به وجد می‌آورد تا بیش از پیش بیاموزد.این موزه با اینکه زیرمجموعه وزارت ارشاد محسوب می‌شود، اما هویتی مستقل دارد که باید آن را محترم شمرد. موزۀ هنرهای معاصر تعلق به تمامی مردم ایران و شاید همۀ جهان دارد. بسیاری از بزرگان هنرهای تجسمی آثار خویش را در این موزه به تماشا گذاشته و می‌گذارند. این موزه، ویترین هنر کشور است، باید آن را حمایت و تقویت کرد. در گنج‌خانه این موزه آثار بزرگان هنر دنیا نگهدای می‌شود، از ونگوگ و گوگن گرفته تا پیکاسوی شهیر. به همین منظور بسیاری از کشورها حسرت داشتن چنین آثاری را می‌خورند. برخی از علاقه‌مندان به مجموعه‌های هنری برای دیدن این آثار برتر، خود را به ایران می‌رسانند. امانت دادن و امانت گرفتن آثار هنری از دیگر فعالیت‌های این موزۀ کم‌نظیر است.[4]

و اما امروز ...

خبر واگذاری موزۀ هنرهای معاصر تهران به بنیاد رودکی در اسفند ماه سال 94 منتشر شده بود و پس از آن، در روز های اخیر علی رقم تکذیب مکرر مسئولین، شاهد انتشار خبری مبنی بر عملی شدن واگذاری موزه در روز شنبه 21 فروردین 95 بوده ایم که این امر از سوی جامعه ی هنری مورد توجه بسیار قرار گرفته است.

بر اساس این اخبار موزۀ هنرهای معاصر تهران که یکی از واحدهای معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است به بنیاد رودکی که بنیادی غیردولتی محسوب می‌شود واگذار خواهد شد. بنیاد رودکی اگرچه زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده و اعضای هیأت امنای آن شامل وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و دو تن از صاحب‌نظران منتخب وزیر در امور فرهنگی و هنری است، اما شخصیت حقوقی و امور مالی مستقل دارد.گفتنی است موزة هنرهای معاصر تهران که در حال حاضر یکی از واحدهای معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، جزء اموال ملی است. موزه هم به لحاظ معماری ساختمانش که در زمینی به مساحت 8500 متر مربع احداث شده است، و هم به لحاظ گنجینة بسیار ارزشمندِ بیش از ۴۰۰۰اثر گران‌بها از نخبگان هنرهای تجسمی ایران و دنیا، بخشی از میراث و نفایس ملی به شمار می‌رود. همچنین موزة هنرهای معاصر از طریق مراودات خارجی گاه درآمدهای سرشاری دارد که در حال حاضر به خزانة دولت واریز و جزئی از بیت‌المال می‌شود.واگذاری این مجموعه به بخش غیردولتی یا خصوصی، در واقع بخشیدن اموال مردم به غیرِ آنها است؛ حتی اگر این غیر، بنیادی هنری باشد که تحت نظارت وزارت ارشاد اداره می‌شود، اما به لحاظ اقتصادی مستقل است. همچنین از آن‌جایی که موزه می‌تواند منشأ اعتبارات مالی و هنری‌ـ‌اجتماعی به افراد و گروه‌های مختلف باشد، واگذاری آن به بخش غیردولتی یا خصوصی، می‌تواند امکان فساد را در این مجموعۀ وزین افزایش دهد.ضمن اینکه موزة هنرهای معاصر به عنوان جزئی از میراث فرهنگی و تاریخی ایرانیان، نباید به عنوان امری صرف اقتصادی، تحت معامله بین بخش‌های مختلف قرار گیرد و به یک بنگاه اقتصادی تبدیل شود.اگر از این موضوعات نیز صرف نظر کنیم، هرگونه تصمیمی در مورد اموال و میراث ملی، باید نه‌تنها به آگاهی عموم برسد بلکه نیازمند طیکردن مراحل قانونی است که در صدر آنها تصویب مجلس شورای اسلامی است. حال آنکه تاکنون هیچ خبری در این زمینه در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفتهو هیچ کدام از مراحل قانونی لازم طی نشده است.هرچند مجید ملانوروزی، رییس وقت موزه هنرهای معاصر تهران، در گفت‌وگو با معماری‌نیوز، وجود هرگونه سندی را در خصوص واگذاری و یا فروش این مجموعه که در دبیرخانه موزه به ثبت رسیده باشد، تکذیب کرد اما شنیده‌ها حاکی از این است که مقامات موزه و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قصد دارند در تعطیلات عید نوروز و با حفظ همین سکوت و بی‌خبری امروز، این واگذاری را به سرانجام برسانند.[5]

در همین راستا، واكنش هیأت مدیرۀ انجمن هنرمندان نقاش ایران نسبت به واگذاری موزه به بنیاد رودكی در بیانیه‌ای به شرح زیر اعلام شد: «انتشار خبری مبنی بر واگذاری موزه‌ی هنرهای معاصر تهران به بخش خصوصی، باعث مطرح شدن سؤالات و نگرانی‌هایی در جامعه شده است. چندی است اخباری درباره‌ی سرنوشت و وضعیت نگهداری آثار موزه منتشر می‌شود که اذهان جامعه‌ی هنری را آشفته کرده است. چنان‌که پیشتر نیز در بیانیه‌های انجمن به آن‌ها اشاره شده، اما این‌بار واگذاری موزه به نهادی خصوصی، دغدغه‌هایی جدی به‌وجود آورده است که پاسخگویی فوری مسؤولان دولتی را می‌طلبد». در ادامۀ این بیانیه آمده است: «متأسفانه در بیشتر موارد، اخذ تصمیمات مهم در حیطه‌ی فرهنگی و هنری پشت درهای بسته و بدون همراهی و همفکری نخبگان فرهنگی و مشارکت انجمن‌ها و مجامع هنری صورت گرفته و هنرمندان از تصمیمات سرنوشت‌ساز، مهم و تأثیرگذار فرهنگی بی‌اطلاع بوده‌اند. کثرت نمونه‌های واگذاری ناموفق در بحث خصوصی‌سازی طبق اصل ۴۴ و تکرار سناریوهای منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیر در این خصوص، ما را بر آن می‌دارد تا از معاونت محترم هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ریاست محترم موزه‌ی هنرهای معاصر بخواهیم در صورت صحت خبر، علت این تصمیم عجیب را رسماً اعلام کنند». در بخش پایانی بیانیه نیز عنوان شده است: «از سوی دیگر اعلام موجودی گنجینه‌ی ارزشمند موزه و تهیه‌ی صورت کاملی از آن که سرمایه‌ی ملی است، مدت زیادی است که مورد درخواست انجمن هنرمندان نقاش ایران، هنرمندان و دلسوزان هنرهای تجسمی کشور بوده است. انجمن هنرمندان نقاش ایران هشدار می‌دهد که واگذاری موزه و سکوت مسؤولان در این مورد، عواقب ناگواری در جریان هنرهای تجسمی کشور به‌وجود خواهد آورد و باعث تضییع حقوق ملت ایران و همچنین نابودی سرمایه‌ی ملی و میراث گرانبهای هنر خواهد شد. چنانچه این خبر صحت داشته باشد، ما خواستار رسیدگی مستقیم وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی به این موضوع هستیم».

انجمن هنرمندان نقاش ایران نخستین مرکزی بود که در برابر این جریان واکنش نشان داد و پس از اعلام اخبار ضد و نقیض و تکذیب های مکرر مسئولین بیانیۀ دیگری را صادر نمود:

علیرغم تمامی اظهارنظرها و ابراز ناخرسندی پیاپی فعالان عرصه هنرهای تجسمی کشور و متن تکذیبیه معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نگرانی های عمیق و جدی از واگذاری قریب الوقوع موزه هنرهای معاصر تهران به بنیاد رودکی تا پیش از شفاف سازی عمومی همچنان ادامه خواهد داشت. شنیده ها از جلسات پنهان و آشکار در این رابطه پا را از حیطه شایعات فراتر گذاشته و به روشنی از اراده ای راسخ به منظور این واگذاری حکایت می کند. برای پایان دادن به تمامی "شایعات" و کشیدن خط بطلان بر گمانه زنی هایی که لرزه بر اندام هنرمندان دلبسته به سرنوشت فرهنگ و هنر این مرز و بوم می اندازد، دیگر زمان آن فرا رسیده است که پاسخگویی جدی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی را طلب کنیم و از ایشان بخواهیم تا با اظهار نظر رسمی در این رابطه موضع نهایی و قطعی وزارت ارشاد را اعلام نمایند. ما، امضا کنندگان این بیانیه، مکررا و به طور جدی هشدار میدهیم که واگذاری موزه هنرهای معاصر تهران و پنهان کاری مسئولین در این مورد، عواقب ناگواری در جریان هنرهای تجسمی کشور به وجود خواهد آورد و باعث تضییع حقوق ملت ایران و همچنین نابودی سرمایه ملی و میراث گرانبهای هنر خواهد شد و از وزیر محترم ارشاد درخواست می کنیم تا با رسیدگی سریع و به موقع به این موضوع، از وارد آمدن خسارتی جبران ناپذیر به پیکر هنرهای تجسمی کشور جلوگیری نمایند.

هیات مدیره انجمن هنرمندان نقاش ایران پنجشنبه 19 فروردین 1395

در مطالب بعدی به تفصیل به بررسی دوره های مختلف فعالیت های موزه خواهیم پرداخت.

تهیه و تنظیم خبر : سعیده مرادخانی

[1]سحر آزاد، «اصل بر درآمد است[:] موزه هنرهای معاصر تهران به بخش خصوصی واگذار می‌شود؟،»ماهنامه شبکه آفتاب،(27 اسفند 1394)

[2]Tmoca.Com.

[3]ماهنامه شبکه آفتاب، سحر آزاد، 27 اسفند 1394، «اصل بر درآمد است[:] موزه هنرهای معاصر تهران به بخش خصوصی واگذار می‌شود؟

[4]کد مطلب: 69518. یکشنبه 15 فروردین 1395. ساعت 12:37HONARONLINE.IR

[5] Memarinews.com. کد مطلب 28296. تاریخ انتشار 19 اسفند 1394. ساعت 14:23

منابع و مآخذ

آزاد، سحر. «اصل بر درآمد است[:] موزه هنرهای معاصر تهران به بخش خصوصی واگذار می‌شود؟.»ماهنامه شبکه آفتاب.27 اسفند 1394.

کد مطلب: 69518. یکشنبه 15 فروردین 1395. ساعت 12:37HONARONLINE.IR

Memarinews.com. کد مطلب 28296. تاریخ انتشار 19 اسفند 1394. ساعت 14:23