نشست هفتم از سلسله نشست های تخصصی پیرامون مباحث امروزین در مجسمه سازی معاصر ایران دوشنبه 16 بهمن ماه 1396 ساعت 17 در سالن استاد امیرخانی خانه هنرمندان برگزار شد. موضوع این نشست «گفتگو پیرامون مباحث مرتبط با مجسمه های شهری و آسیب شناسی و بررسی نقش و جایگاه سازمان زیباسازی در شکل گیری جریان مجسمه های شهری » بود.

به گزارش گالری آنلاین، در نشست مذکور سید مجتبی موسوی، معاونت فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران و برخی از اعضای هیئت مدیره انجمن هنرمندان مجسمه ساز ایران از جمله محمدرضا یزدی، نگار نادری پور، عباس مجیدی و روح الله شمسی زاده که مدیریت این نشست را نیز بر عهده داشت، حضور داشتند.

موسوی در ابتدا پس از بیان مقدمه ای از تاریخچه سازمان زیباسازی در حوزه مجسمه سازی، گفت:

من در سال 85 وارد این سازمان شدم؛ تا قبل از آن تنها دو الی سه فراخوان با موضوعات مشخصی مثل ساخت تندیس شخصیت های مختلف، تندیس شهیدان و یا طرح ورودی غرب تهران اجرا می شد. در این چند مورد هم تنها هنرمندان مجسمه سازی پرتره می توانستند حضور داشته باشند. اینجا یک آفتی هم ایجاد شد؛ چون این گرایش تنها محل کسب درآمد عرصه مجسمه سازی شده بود تعداد زیادی از هنرمندان این هنر به این گرایش روی آوردند و مسلما نتایج خوب از آب در نمی آمد.

وی در ادامه اظهار داشت:

پس از اینکه مجسمه سازهای مختلف تلاش کردند تا با سازمان زیباسازی همکاری کنند و در این راه موفقیت و شکست هایی هم داشتند، بنده تصمیم گرفتم حدود دو سال وارد سازمان زیباسازی شده و ایده هایی را که دارم پیاده کنم و سپس از سازمان خارج گردم؛ ولی دوازده سال ماندگار شدم.

معاون فرهنگی سازمان زیباسازی گفت:

ما و تیم مشاوره ای که در اختیار داشتیم با توجه به شناختی که از قابلیت هنرمندان مجسمه ساز و تعداد فارغ التحصیلان در حال افزایش این رشته بدست آورده بودیم، تصمیم گرفتیم برای این هنرمندان فرصتی را فراهم آوریم تا ایده های خود را به منصه ظهور بگذارند. در این راستا اولین فراخوان فراگیر را در سال 86 با موضوع آزاد منتشر کردیم تا هنرمندان این عرصه هر ایده ای که دارند، چه ایده های خیلی قدیمی و چه جدید، را ارائه دهند؛ این فراخوان پایه گذار برگزاری بینال مجسمه های شهری شد و از سال 86 به بعد فراخوان های مختلف برگزار شد.

موسوی با بیان اینکه سازمان زیباسازی در زمینه تولید محتوا و آسیب شناسی هم فعال بوده است، گفت:

ما در زمینه شناسایی هنرمند، جلب ایده ها و طرح ها به این موضوع رسیده ایم که وقتی کمیت کارها افزایش می یابد گاها کیفیت تغییر می کند.

معمولا چون سازمان تنها متولی و مهمترین سفارش دهنده هنرهای شهری و به خصوص مجسمه سازی بوده است همواره در تیررس نقدها و نگاه های تند قرار می گیرد. نقد هر آنچه در مجسمه سازی اتفاق می افتد به سازمان زیباسازی شهری برمیگردد.

در ادامه نشست بحث به صورت پرسش و پاسخ پیش رفت. شمسی پور سوالات خود را چنین مطرح نمود.

با توجه به استانداردهای حضور مجسمه در سطح شهر، چرا در طول زمان از این استانداردها دور شده ایم؟ چرا نمی توان مکانی را به هنرمند مجسمه ساز پیشنهاد داد و از او خواست تا در یک پروسه مطالعاتی همراه با طمانینه یک ایده را برای این مکان ارائه دهد؟ چرا همیشه یک فورس زمانی برای مجسمه ساز داریم؟ آخر سال یک فراخوان استقبال از بهار داده می شود که هنرمند مجبور است در طی یک مدت کوتاه طرحی را ارائه کند.

موسوی در پاسخ به این سوال گفت: وقتی تمرکز به موضوع استقبال از بهار می رود، حاشیه ها گمراه کننده می شود. چرا به موضوع فراخوان بهار این نگاه را دارید. وقتی می گویید در زمان استقبال از بهار ریزش کار به سطح شهر زیاد می شود، این ذهنیت بوجود می آید که کارها دارای کیفیت بد و پایین هستند. وی ادامه داد که برای من استقبال از بهار هم مثل سایر فراخوان های سازمان زیبا سازی مهم است و از آن حمایت می کنم، اتفاقا در بین کارهایی که برای این فراخوان داده می شود هم بسیار کارهای خوبی دیده می شود. اگر منطقه ای هیچ فراخوانی نداشته باشد و تنها همین فراخوان استقبال از بهار را داشته باشد، من هم به آن نقد می کنم.

چرا در انتخاب آثار بازنگری صورت نمی گیرد، یک فراخوانی داده می شود، مثلا 500 اثر دریافت می شود و در یک روز این آثار داوری شده و چند مورد انتخاب و اجرا می شود، اگر امسال نسبت به سال گذشته تعداد آثار در سطح شهر افزایش یافت آیا به منزله رشد کیفی آثار هم است؟

موسوی در پاسخ اظهار داشت که ما در رابطه با فراخوانی که گفتید حدود 5 ماه به هنرمندان زمان دادیم تا برای مکان هایی به پیشنهاد خود، یک اثر ارائه دهند. در چهار ماه و بیست روز ما تنها 10 اثر دریافت کردیم ولی در 10 روز باقیمانده حدود 490 اثر ارائه شد. دو هفته بررسی آثار طول کشید و در نهایت یک روز هم برای بازبینی آثار انتخاب شده صرف کردیم تا خللی بر انتخاب آثار وجود نداشته باشد.

آیا پروژه ملی یا به عبارت دقیق تر پروژه جدی در زمینه مجسمه سازی در چند سال اخیر وجود داشته است؟ بجز پروژه میدان امام حسین موردی را نیافتیم.

موسوی گفت : اگر منظورتان از پروژه ملی این است که یک اثر در وسط میدان قرار بگیرد و حدود 400 الی 500 میلیون برای آن هزینه شود، تنها یکی دو مورد پروژه ملی می توان نام برد. اما اگر تاثیرگذاری یک اثر مدنظر باشد، می توان به پروژه هایی که از سمپوزیوم ملی تهران معرفی شدند، اشاره کرد. مثلا من اثر تولد رخش از آقای لواسانی را که در ورودی پارک ملت نصب شده است یک اثر عالی و سرمایه ملی می دانم. باید شاخص هایی که براساس آن یک اثر را خوب معرفی می کنید، دقت نمایید. قابل ذکر است که در خارج از ایران ساز و کارهای رسیدن به یک اثر، درست است ولی در ایران ما این ساز و کارها را نداریم.

خروجی های سمپوزیوم هم در جاهای درستی نصب نمی شوند، درواقع ما هیچ گاه مکان محور عمل نکرده ایم، بحث مکان یابی در مورد هنرمندان ما صادق نبوده است. ما براساس یک مکان اثری را خلق می کنیم و بعد از اتمام کار براساس حق وتو آن مکان کنسل می شود و اثر در جای دیگری قرار می گیرد. ما عدم حضور مجسمه سازی در شهر داریم و در مقابل با تورمی از آثار مجسمه سازی هنرمندان نیز مواجه هستیم. چرا هر اثری که برای یک مکان تدارک دیده می شود در نهایت به شکست می انجامد؟ پنجاه درصد هنر مجسمه سازی فرم است و پنجاه درصد فضا، در واقع ما یک بال را داریم و بال دیگر را نه. چرا یک ارکستراسیون را در مجسمه سازی نداریم؟

موسوی در پاسخ بیان کرد: آیا شما ارکستراسیون را در بقیه موارد می بینید. شما یک شهر بی هویت دارید که باید در آن مجسمه را جای دهید. اگر از من 10 الی 12 سال پیش در رابطه با ظرفیت مجسمه در تهران می پرسیدند، می گفتم بی نهایت ظرفیت دارد ولی الان به نظرم تهران ظرفیت مجسمه ندارد. اگر مجسمه ای در سطح شهر گذاشته می شود صرفا به این جهت نیست که بهترین جای ممکن انتخاب شده باشد؛ بلکه می توان گفت تنها جای ممکن همین بوده است. ما با تلاش هایی که برای هنر مجسمه سازی کردیم موجب شدیم که دیدگاه ها در رابطه با این هنر نسبت به دهه 80 که یک هنر لوکس به شمار می رفت، عوض شود. در رابطه با مکان می توان گفت که مثلا کارهای خطی نصب شده در کنار پارک ملت خوب است ولی خطی نصب شدن کار ها در کنار اتوبان همت خالی از اشکال نیست.

موسوی در رابطه با نقد شمسی پور در خصوص مجسمه آتش نشانی نصب شده در ورودی غربی تهران، گفت: این اثر بدلیل اهمیت حادثه پلاسکو در آن زمان ساخته شد، با اینکه یک کار موقت بود ولی اثر تاثیرگذار و خوبی بود.

در ادامه ی نشست، پرسش و پاسخ بین معاون فرهنگی و هنری زیبای سازمان شهرسازی با سایز حضار صورت گرفت. یکی از حاظرین پیشنهاد داد که سازمان باید در رابطه با هنر مجسمه سازی چندین مشاور متخصص در این هنر را استخدام کند و اگر نیاز شد حتی در همه مناطق این کار عملی گردد.

موسوی این ایده را بسیار مطلوب تلقی کرد و در مورد موانع عملی شدن آن توضیح داد: این کار از نظر ضوابط اداری انجام شدنی نیست. ما در جذب نیروی متخصص بسیار مانع داریم. اتفاقا اگر رویه اداری بر وفق مراد اتفاق بیفتد حتما تعداد مشاوران را افزایش خواهیم داد. ما به دنبال تصویب آیین نامه و اساسنامه هایی با نیازهای امروز هستیم که امیدواریم بزودی در شورای شهر تهران مصوب شود.

محمدرضا یزدی، عضو هیت مدیره انجمن هنرمندان مجسمه ساز گفت: با توجه به اینکه برخی از مسئولین در سازمان زیباسازی دارای تخصص مربوط در حوزه هنری نیستند، بنابراین در روند اجرای کار و انتخاب اثر مخل کار شده و مانع ایجاد می کنند. آیا بهتر نیست این افراد آموزش داده شوند؟

موسوی در پاسخ به این سوال اذعان داشت که اتفاقا این مسئولین بسیار آموزش می بینند و حتی ضوابط در قالب کتاب هایی به آنها داده می شود؛ مشکل کار اینجاست که ما در عزل و نصب این افراد چندان دخیل نیستیم. اتفاقا در سازمان هم آسیب شناسی بسیار صورت می گیرد و پیشنهاداتی هم مطرح می شود، مثلا می گویند چرا سمپوزیوم ها را کنسل نمی کنید تا پولش به جاهای دیگر اختصاص داده شود؟ ما می دانیم این سمپوزیوم ها هستند که به جامعه مجسمه سازان نشاط می دهند و یا می گویند چرا تعداد کارها را کاهش نمی دهید؟ من با این حرف موافق هستم ولی از طرفی می دانم که امرار معاش مجسمه سازان از این طریق است و اینجاست که بر سر دو راهی می مانم.

موسوی همچنین در رابطه با دلالی هنر گفت: شغلی نداریم که دلالی هنر را به صورت تخصصی دنبال کند و متاسفانه یک سری دلالی های دغل کارانه شکل گرفته که در کنارشان متخصصان مجسمه سازی قرار ندارند و این باعث انحراف مجسمه سازی از جریان خود شده است. از انجمن هنرمندان مجسمه ساز می خواهم که در بسیاری موارد وارد عمل شوند و سکوت نکنند که این سکوت لطمه زننده است. انجمن تنها ارگانی است که می تواند حق مولف را صیانت کند.

پس از اتمام پرسش های حضار، موسوی به عنوان جمع بندی گفت:1- الان به دنبال فضاهایی در تهران هستیم که تثبیت شده اند تا بتوانیم الگوسازی در حوزه مجسمه شهری را در تهران و سایر شهرها در این عرصه داشته باشیم. 2- این را بدانید که کارمندان سازمان زیباسازی حق رای ندارند و صرفا کارمند هستند و شورای هنری که از افرادی متخصص در این هنر تشکیل شده است، دارای حق رای می باشند. 3- من پیشنهادی دارم، یک نفر را شما پیشنهاد کنید تا در ترکیب شورای هنری قرار بگیرد و از این پس به عنوان نماینده شما حضور داشته باشد.

تهیه و تنظیم: مریم محمد زاده